تفسیر سوره کوثر

تفسیر سوره کوثر 

استاد محمود ویسی  

نام سوره کوثر است
بر وزن فوعل که صیغه ی مبالغه است ازماده کثرت . و اینجابه معنی فراوانی است مطلق
فراوانی ؛یعنی کثرت در هر چیزی را شامل می شود و به قرینه ی آیات بعدی ، اشاره به
کثرت در خیر می باشد . کثرت در هرچیزی که انسان طالبش است و به آن نیازمند است .
طبیعت انسان را خداوند طوری خلق کرده است ؛ که زیادت طلبی یکی از ویژگی های شخصیتی
اوست .منتهی باید تعدیل شود و به تعادل برسد . مال زیاد می خواهد ، بالاترین مقام
می خواهد ، طولانی ترین عمر را می خواهد و نهایتا” انسان می خواهد نمیرد این
معنای سوره است .این سوره یک سوره مکی است ، لذا محور سوره هم مشخص است که اصلاح
بینش است وقتی که کسی می خواهد خداوند را بندگی کند و دیگران را به بندگی دعوت کند
، می بایست احساس ضعف و کمبود نکند و گرنه در دعوتش موفق نخواهد شد و این نکته
بسیار مهم می باشد .باید اهل کوثر بود و به کم قانع نشد .بایستی قادر و مقتدر باشی
؛ چون خدای تو قادر و مقتدر می باشد . بایستس نچنان از هز حیث قوت بگیری و دارای
همت بلند شوی که در هرمیدانی حق انتخاب را از ان خود سازی . مجال ندهی که دیگران
تو را انتخاب کنند . بلکه تو انتخاب کردن کار انسان های مقتدر است ، کار انسان های
توانا است . اگر انسان از لحاظ علمی معلوماتش بالا باشد ، چه در زمینه علوم تجربی
و چه در زمینه های دیگر ، حرف اول را می زند و مسلمانان نباید همیشه گیرنده و ریز
خوار باشند بلکه باید از هر حیث بخشنده و قوی باشند و ما این استعداد را داریم
اصلاح بینش خود مبنی براین که تا انسان خود را اهل کوثر نسازد و در راستای حرکت
نکند که خداوند کوثر را از آن او بگرداند ،نمی تواند بندگی کوفقی را داشتته باشد .

مفردات سوره :

اعطینا : از عطا به معنای مطلق بخشش است . بخششی که اگر از طرف خداوند باشد طبیعتا”
بخششی بی منت است . و اگر از جانب غیر خدا باشد ، می تواند بی منت باشد و یا با
منت باشد  .لذا اگر این بخشش از طرف خداوند
باشد در انسان تحول مثبت ایجاد می کند و اگر دهنده غیر خدا باشد ، ما هر لحظه باید
منتظر تحقیر باشیم ، یا منتظر باشیم که پشیمان شود و آن را از ما پس بگیرد . تنها
دهنده ایکه خیال ما راحت کرده است و هر چه را که به ما داده است از ما نمی
گیرد،خداوند است . و عجیب است که کمترین تشکر را هم انسان از خداوند دارد .
بیشترین تشکر را در رابطه با کسانی دارد که کمترن ها را می دهند و منتظر بیشترین
تشکرها  هستند . و وقتی که اعطا شد دو تا
مفعول می خواهد که یکی کاف است ، که مفعول اول است ، و دیگری کوثر است که مفعول
دوم آن می باشد . 

کوثر: 

همچنان که در معنای
نام سوره گفتیم به معنای مبالغه است اینجا خیر فراوان است .چون چیزی راکه خداوند
معطی آن باشد شر نیست . چیزی را که خداوند دهنده ی آن می باشد ، خیر است ، چه مادی
و چه غیر مادی . و ما نیازمند این خیرها هستیم ، احساس خود کم بینی نکنیم ، فکر
نکنیم چیزی نداریم ، خیلی چیزها را خداوند به ما داده است و البته بعضی چیزها را
هم برای ما محدود کرده است و به نداده است . حالا خیلی ها ممکن است از وضعیت
اقتصادیشان راضی نباشند می خواهند که خداوند مرتب به صورت وافر بر آنها  ببارند . اما اگر دنیا را باهمه ی امکاناتش به
کسی داد معنی اش این نیست که آن فرد در نزد خداوند خیلی مکرم است و اگر دنیا را به
کسی نداد و یا کم داد معنی اش این نیست که آن فرد در نزد خداوند بی ارزش است . این
تعبیر را خداوند در سوره ی فجر دارد که انشاءالله در آن سوره توضیح بیشتری خواهیم
داد. بلکه همه یاینها ابتلاء و آزمایش می باشد . زرا اگر خداوند  یکک سری امکانات را به من داد یعنی من را اکرام
کرده است و اگر یک سری امکانات را به من نداد یعنی خداوند به من اهانت کرده استدر
حالی که اصلا” اینطوری نیست و نکته جالبی که در حدیث است و پیامبر اشاره می
کند این است که : خداوند دنیا را هم به دوستانش و هم به دشمنانش میدهد اما دین را
فقط به دوستانش میدهد و به دشمنانش نمی دهد .

وانحر: از ماده ای نحر است به معنی گلو گاه و اینجا
گلوی شتر را می گویند . اگر دقت کرده باشید و یا شنیده باشید برای سر بریدن شتر ،
نمی توان شتر را مستقیما” سر برید . برای همین ابتدا شتر را نحر می کنند یعنی
نیزه هایی را به گردنش می زنند و بعد از اینکه بدنش سست شد به زمین می افتد و سپس
گردنش را می بند . به این عمل نحر گفته می شود . که بعدا” به معنی قربانی
آمده است .

شان: از ماده ی شنئانو فعل شنأگرفته شده است یعنی دشمنی کرد . شانی یعنی
دشمن . اینکه در رابطه با قومی شما یک بغض و کینه ای در دلتان است این باعث نشود
که شما میزان و محدوده ی عدالت دا دعایت نکنید ، دشمنی ها سبب نشود ظالم شوید .

ابتر :از ماده ی بتر است .یعنی مقطوع یعنی بی نتیجه ، بی خیر و برکت.

تقسیم بندی آیات : 

آیه ی اول اشاره به
این است که خداوند زمینه ها ، بسترها و ظرفیتهای انسان را بی نهایت آفریده و
دراختیار او قرار داده برای این که اهل کوثر شود . آیه ی دوم تکلیف انسان در رابطه
با کوثر و این که موضع گیریشان در رابطه با آن کوثر چگونه باید باشد ؟ و انسان در
باب کوثر چکار باید بکند ؟ آیه ی سوم ، برای کسی که در زمینه ی بندگی با استفاده
از امکانات موجود خود به رشد و کمال می رسد و دیگران راهم به کمال می رساند و
البته کسانی پیدا می شوند که او را تحقیر و سرزنش کنند و پاسخ داعی باید به آنها
چه باشد ؟

تفسیر سوره کوثر :

این که در تفسیر
کوثر گفته اند که نهری است در بهشت ، ما منکر آن نیستیم زیرا در حدیث وارد است .
اما به استناد معنی لغوی کوثر باید گفت که تمام کثرت ها در باب خیر را کلمه ی کوثر
در بر می گیرد . ما از هر چیزی هم بیشترش را می خواهیم و هم بهترین آن را . از آن
طرف کریم و معطی است لذا دربخشیدن کم نمی آورد و به قول مولوی فقط مشتری می خواهد
. این کوثر را خداوند به همه ی افاد و بندگان خودش داده است که بهترین کوثر قرآن و
هدایت است و ما بسیار نیازمند هدایتهای قرآنی در زمینه ی اصلاح بینش ها و منشها
هستیم .

انا اعطیناک الکوثر *  

ما به تو خیر وخوبی بی نهایت فراوانی را عطا کرده ایم *  

۱– انا اعطیناک الکوثر  ما به تو کوثر دادیم .کوثر تمام حیات ما را در
بر می گیرد . هر چه داریم مال خداوند است . وبدون این که تقاضا کنیم به ما داده
است . چیزهای بسیار گران قیمت را به همه ی ما داده است و زشت است که دهان باز کنیم
و از خداوند چیزهای بی ارزشی را مانند ماشین _ خانه و … درخواست کنیم . تو فقط
مشتری شو من همه چیز را به تو می دهم ان چیزهایی که برای تو خیر داشته باشد . اکثر
ا” از دعا کردن و یا استجابت دعا این برداشت را دارند که استجابت زمانی اتفاق
می افتد که خداوند ب خواسته ی ما موافقت بکند .مثلا” مریضی را که بخواهیم شفا
بدهیم و اگر شفا پیدا نکرد بگوییم که دعای ما استجابت نشد . در حالی که اینطوری
نیست قسمتی از استجابت دعا توفیق دعا کردن است و دعا کردن یکی از نمادهای بنده شدن
است و دعا کردن نمادی از کوثر است . و استجابت دعا حتماگ نباید مبت باشد گاهی
اوقات خداوند با جواب منی دعا را استجابت می کند .زیرا خداوند خیر و صلاح بندگانش
را بهتر می داند .انا اعطینا ک الکوثر تو ای داعی خیلیچیزها داری .ای بنده ، ای
دین دار تو هیچ کمبودی نداری .پس آیا کسی که مریضی است مرتب دکتر می رود . انواع
دارو مصرف می کند دچار کمبود نیست ؟ باید گفت نه اینها کمبود نیستند بلکه این ها
هدایای اهی هستند ، حالا هرچه مشکلات بزرگتر باشند هدایای خداوند هم بزرگتر می
باشد و درحالی که بینش دنیایی می گوید نخیر این ها همه دردسر ، بلا و مصیبت و
بدبختی هستند . و خداوند هر گاه بخواهد به بنده ای هدیه ای بدهد مشکلی را برایش
پیش می آورد .حالا هر چه مشکل بزرگتر ، هیه بزرگتر . انا اعطیناک الکوثر .

فصل لربک و انحر *

حال که چنین است تنها برای پروردگار خود نماز بخوان و
قربانی بکن * 

۲- فصل لربک وانحر  شکر این کوثر را باید به بجای آوریم ، دو قدم
برداریم ، قدم اول روبه خدا ، یعنی رابطه ی خود را با خداوند از طریق نماز قوی
کنیم . فصل لربک یعنی فقط برای خداوند سر سجده فرود آور . و انحر یعنی رابطه ی خود
را با بقیه ی مخلوقات با برداشتن گام دوم یعنی قربانی کردن و درجای دیگر می فرماید
با زکات محکم کنید ، در این صورت کسی باقی نمی ماند که بخواهیم رابطه ی خود را با
او اصلاح کنیم .صل : یعنی نماز خواندن تشکر از خداوند است ، وانحر در حقیقت دیگران
را بهره مند کردن از مظاهر کوثر است .چون قرار نیست که ما کوثر را فقط برای خود
بخواهیم و وقتی در کوثر ما برکت ایجاد خواهد شد که دیگران را نیز در این کوثر سهیم
کنیم .یعنی هر چیزی و همه چیز را فقط برای خودمان نخواهیم ، انحصار طلب نباشیم
.وقتی که این دو گام را برداشتیم نتیجه چه می شود ؟ بقیه ی گام هانیز تکرار همین
دو گام است یعنی نماز – زکات ( قربانی ) و بقیه ی گامها نیز تکرار همین دو گام است
دیگر چرا باید ترسید ؟ دشمن تو که بسیار کمبود دارد ، کسی که غیبت می کند کسی که
حرفهای بد می زند ، کسی که تهمت می زند ، دیگران را تحقیر می کند ، در دلش کینه و
بغض وجود دارد نباید ازچنین افرادی نگران باشی آنها کارشان بی نتیجه است .

ان شانئک هو الابتر *

بدون شک ، دشممن کینه توز تو بی خیر وبرکت و بی نام نشان
خواهدبود *

۳– ان شانئک هو الابتر او است که کارش بی نتیجه
است . اواست که بی نام نشان است ، او است که هیچ ارزشی و شخصیتی ندارد ، تو که
کمبود نداری . همه چیز داری . او است که چیزی ندارد . حالا این همه چیز را از چه
کسی داری ؟ قطعا” از خداوند داری . و لذا روزی که خدا را نداشته باشیم .اگر
خدا نداشته باشیم و هر چیز دیگری را داشته باشیم در حقیقت هیچ چیزی نداریم .