نسل بی نظیر قرآنی

نسل بی نظیر قرآنی

شهید سید قطب (رح)

در اینجا یک پدیدۀ تاریخی مطرح است که باید دعوتگران اسلام
در هر زمان و مکان در باره اش فـراوان به تأمل و کندکاو بپردازند. چـون در خط مشی
این دعـوت و جهت گیری آن تأثیـر حتمی و غیـر قابـل انکـار دارد .بایـد سرچشمه ای
را که آن نسل اول از آن سیراب می شده اند مـورد توجـه قـرار داده ، در بـرنامه و
راه و روشی کـه بر اساس آن بـار آمـدند دقت نمائیم. چه بسا در این برنامه چیزی
دگرگون شده باشد. اولین سرچشمه ای کـه آن نسل از آن سیراب می شدند فقـط و فقـط
قرآن بود. در واقع احـادیث و سنت رسول الله (ص) هم تنها اثـری از آثار همین سرچشمه
بودند؛ همانطـور که حضرت عایشه می فـرمایند: «خلق و خـوی او قرآن بود.»

پس قـرآن تنها منبعی بـود کـه از آن استفاده می کـردنـد و
بـر طبق آن خـود را می ساختند و بـر اساس آن بـار می آمدند علت اینکـه آن نسل در
مرحلـه شکل گیـری ، بـه کتـاب خـدا (قرآن) محـدود شدند فقدان فـرهنگ و تمدن و
فرهنگ های جهانی نبود بلکه از یک طرح و برنامه از پیش تعیین شده نشأت گرفته بود.

رسول خـدا (ص)می خـواست نسلی را بسازد که عقلهـا و
قلبهایشان و شعور و بینش آنهـا پیراسته و کاملاً خـالص باشد و در مرحله تکوین
یافتن از هـر عامل مؤثری جـز برنامـه الهی تعبیر شده در قـرآن ، دور و بر کنـار
باشند.

آری ، اگـر آن نسل در تاریخ بـه چنان موقعیت منحصر به فـردی
دست یافتند ، به خاطر آن بـود که تنها از یـک سـرچشمه استفاده می کـردند. ولـی
متأسفانه نسلهای بعـدی سرچشمه های دیگـری را هـم بـا این سـرچشمه در آمیختند! بدون
تـردید ، آمیختن و آلـوده شدن آن سرچشمه نخستین با سایر سرچشمه ها ، اساسی تـرین
عامـل بوجود آمدن این اختلاف فاحش میان آن نسل بی نظیر و منحصر به فرد با دیگر
نسلها می باشد.

عامل اساسی دیگری علاوه بر «انحصاری بودن منبـع مورد
استفاده» می تـوان عنـوان کـرد ، اختـلاف فاحشی است که در نحوۀ درک و دریافت از
قرآن ، میان آن نسل و دیگر نسلها دیـده می شود.آن نسل اول هیچـگاه قـرآن را به قصد
دانش اندوزی و کسب معلومات بیشتر و یا به منظور تفنن و تلـذذ نمی خواندند. هیچ یک
قـرآن را صـرفاً برای افزودن برتوشۀ معلومات و دستاوردهای علمی و فقهی خود ، فرا
نمی گرفتند. هدف آنها از فراگیری قرآن این بود که اوامر و رهنمودهای خدا را در
رابطه با خویشتن ، جـامعه ، رویـه و شیـوه زندگی کردنشان دریابند و پس از شنیدن
فـرمان الهی ، بلافاصله بـدان عمـل نمایند…درست مثل سربازی کـه در میدان نبرد به
محض رسیدن « فرمان روز » آن را به مورد اجرا در آورد! به همین دلیل اصرار نداشتند
که انبـوهی از آیات را در یک جلسه فرا گیرند.

به این تـرتیب قـرآن بـه عنـوان یک بـرنامه ی واقعنگـر ،
فعالیت های درونی و زنـدگی روز مـره آنها را پوشش می داد و تبدیل به فرهنگ پویایی
شده بود که با آثار و پدیده های خود ، خط سیر زندگی را دگرگون میساخت و هیچگاه به
کنج اذهان و به لابه لای اوراق محدود نمی گشت .

قـرآن گنج های خـود را تنها در اختیـار کسانی قرار می دهـد
که با روحیـه ی علم برای عمل به آن روی بیاورند .

———————-

بر گرفته از کتاب نشانه های راه تألیف: شهید سید قطب