اخوان المسلمین و حکومت
اخوان المسلمین و حکومت
نویسنده: د. یوسف قرضاوی / مترجم: عبدالعزیز سلیمی
امام حسن البنا در پسخ به پرش گروهی دیگر که سؤال می کردند: آیا در ساختار برنامه ریی اخوان موضوع به دست گرفتن حکومت و تلاش برای رسیدن به آن وجود دارد، یا خیر؟ اگر جواب مثبت است، از چه وسایلی برای رسیدن به آن هدف استفاده می کنید؟ امام با صراحتی که سؤال کنندگان را دچار سردرگمی نکند، از پاسخ دادن طفره نمی رود و می گوید:
« اخوان در همه ی گام هایی که برمی دارند و آرزوهایی که دارند و اعمالی را که انجام می دهند با توجه به شناخت و برداشتی که از اسلام دارند در راه آن حرکت می کنند. حاکمیت تعالیم و احکام اسلام را یکی از ارکان دعوت خویش می دانند و به موضوع اقدام و اجرا همچون اندرز و ارشاد اهمیت می دهند. پیشتر خلیفه ی سوم (رض) فرموده اند: « خداوند از طریق حکومت کارهایی را انجام می دهد که به تنهایی از قرآن ساخته نیست.»
همچنین رسول خدا (ص) حکومت را یکی از احکام اسلام به شمار می آورد.
لازم به یادآوری است که در کتاب های دینی ما موضوع حکومت موضوعی مربوط به عقاید و اصول به شمار آمده نه جزو مسایل فرعی و فقهی؛ زیرا اسلام مجموعه ای است از احکام و اجرا و تشریع و تعلیم و قانون و قضاوت. که هیچ کدام از آن ها بدون دیگری از کارایی و سودمندی مورد نظر برخوردار نخواهد بود.
چنان چه مجددین و مصلحین مسلمان به این موضوع راضی شوند و تن در دهند که تنها فقیه و مرشد باشند. احکام را بیان و تعالیم اسلامی را تدریس نمایند و اصول و فروع دین را مورد بحث و بررسی قرار بدهند؛ به دیگران اجازه بدهند که اموری و قوانین غیر الهی را بر مردم تحمیل کنند و مردم مسلمان را با استفاده از قدرت از اطاعت اوامر آن معلمان و مبلغان باز دارند، نتیجه طبیعی چنین چیزی این خواهد شد که صدای مصلح به صورت فریادی در دره ای دور افتاده و تهی و یا هم چنان که می گویند: مانند فوت کردن بر خاکستر خواهد بود.»
امام بنا در ادامه می فرماید: « چنان چه مسؤلین حکومتی برای اجرای اوامر خداوند و تطبیق احکام شریعت و رسانیدن پیام قرآن و سنت رسول خدا (ص) آمادگی داشته و اقدام نمایند، اکتفای مصلحین مسلمان به موعظه و ارشاد توجیه پذیر و قابل درک است، اما ر صورتی که وضع بدین صورتی که می بینیم باشد و تشریع اسلامی در یک طرف و قانون گذاری عملی و اجرایی در طرف دیگر باشد، کوتاهی و عدم تلاش مصلحین مسلمان برای درخواست و به دست گرفتن حکومت جرم و معصیتی است که تنها قیام به کنار نهادن نیروی اجرای حکومت از دست کسانی است که حاضر به قبول احکام دین مبین اسلام نیستند.
این سخن،سخن روشنی است و در واقع ساخته و پرداخته ی ذهن ما نیست، بلکه ما آن را از احکام و تعالیم اسلام پاک برگرفته ایم. براین اساس اخوان المسلمین در پی ان نیستد که خود زمام امور را در دست بگیرند؛ زیرا اگر کسانی را در میان امت اسلامی یافتند که بتوانند بار این مسؤولیت و امانت را بر دوش بگیرند و بر اساس روش و راه کارهای قرآنی حکومت کنند، پیروان اخوان به صورت سربازان و حامیان آن حکومت درخواهند آمد. اما اگر کسی را نیافتند ،روش و راهکار حکومتی مورد نظر خویش را به کار خواهند گرفت. همه ی تلاش خود را برای رهایی حکومت از زیر سلطه ی همه ی دولت هایی که اوامر خداوند را اجرا نمی کنند، به کار خواهند گرفت. »
پس از آن اما شهید حسن البنا به قضیه ی حساس و مهمی که عبارت است از: ضروت تقویت و تدارک عقلی و معنوی و اخلاقی مردم برای پذیرش حکومت اسلامی، اشاره نموده و می فرماید: «بر این اساس است که نهضت اخوان المسلمین آگاه تر و دور اندیش تز از آن هستند در چنین وضع و حالتی که مردم قرار دارند، بخواهند زمام حکومت را در دست بگیرند. بلکه به مدت زمان لازم برای تبلیغ و آموزش اصول و اندیشه ها و راه کارهای اخوان نیاز مبرم وجود دارد، تا در میان مردم نفوذ گسترده ای پیدا کند و مردم به خوبی بیاموزند که چگونه مصالح عمومی را بر مصالح شخصی خویش ترجیح بدهند.
در این صورت آماده سازی مردم و فراهم نمودن فضای لازم برای آن که حکومت اسلامی از خواست و اراده و انتخاب مردم سرچشمه بگیرد، ضرورت دارد. نه این که حکومت اسالمی به صورت تصمیم گیری از بالا بر ایشان تحمیل شود. سال هاست که از چنین راهکارهای به عنوان « اندیشه ی تدریجی » و گام به گام در اجرای شریعت تعبیر می شود. موضوعی که ما در نوشته های خود از آن حکایت کرده ایم؛ زیرا « راهکار تدریجی و گام به گام »قانون و سنتی از سنت های حاکم بر هستی و هم چنین سنتی شرعی است، البته به شرطی که مقصود از کلمه ی « تدریج » کنار نهادن و نابود کردن موضوع مورد نظر و هدف نهایی نباشد، بلکه « قانون حقیقی و تدریجی » این است که هدف معین شود و برای اجرای آن برنامه ریزی علمی مرحله بندی شده صورت بگیرد که پس از مدت زمان مشخص یا شبه معینی از مرحله ای به مرحله بعدی گام نهاده شود. راه کار و قانون اقدام تدریجی و گام به گام این است، نه این که انسان ها هم چنان در جای خویش باشند و گامی به جلو بر ندارند، سپس ادعا کنند که داریم کار تدریجی و مرحله بندی شده انجام می دهیم. »
امام بنا این موضوع را با سخنان زیر به پایان می برد و می فرماید:
« این سخن را در این موقعیت و این کنگره می خواهم اعلان کنم که: اخوان المسلمین در هیچ یک از حکومت هایی که با آنان معاصر بوده اند، نه حکومت حال و نه حکومت پیش از آن و نه حکومت های حزبی مشاهده نکرده اند که توانایی این را داشته باشند بتوانند بار این مسؤولیت را بر دوش یا برای حمایت از اندیشه بیداری و نهضت اسلامی به درستی اعلان آمدگی بنماید. لازم است امت اسلامی از این موضوع مطلع باشند و حقوق خود را از حکومت ها خواستار شوند و اخوان المسلمین هم از هیچ تلاشی دریغ نورزد! »
__________________________
منبعاخوان المسلمین هفتاد سال دعوت، تربیت و جهاد / مؤلف: د. یوسف قرضاوی / مترجم: عبدالعزیز سلیمی
انتشارات: نشر احسان/اول ۱۳۸۱
