حجاب در ایران و حجاب در ترکیه

( نگاهی گذرا به عملکرد اسلامگرایان ترکیه )

حجاب در ایران و حجاب در ترکیه

آذر منصوری

حجاب برای زن مسلمان به عنوان یک ارزش محسوب
می شود و این اعتقاد که پوشش مناسب می تواند عاملی برای مصونیت او باشد -ناشی ار
باوری است که نسبت به تاثیرات این پوشش در زندگی فردی و اجتماعی او دارد .در کشو
ما پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی انتظار محتمل این بود که با گذشت نزدیک به سی
سال از عمر این نظام دغدغه ای به نام پوشش اسلامی وجود نداشته باشد و ایران اسلامی
به عنوان یک الگو به دنیا معرفی شود اما ان چه هر ساله شاهد آن هستیم این است که نیروی
انتظامی که وظیفه تامین امنیت و نظم جامعه را به عهده دارد در قالب و شکل های
مختلف پوشش زنان بخش عمده ای از اقداماتش را شامل می شود و هر سال نیز دریغ از
پارسال.این اقدامات نه تنها تاثیری در بهبود وضعیت حجاب در جامعه ما نداشته بلکه
به گفته آقای احمدی مقدم ((اگر پلیس نبود جامعه ما در بی حجابی کامل بود))به تعبیر
دیگر اگراجباری برای پوشش زنان در ایران نبود زنان ایران بی حجاب بودند.اما هدف از
طرح مقدمه فوق آن است که به این سوال پاسخ گوییم چه اتفاقی در کشور ما افتاده که
با این همه ساز و برگ نظامی و غیر نظامی برای پوشش زنان وضعیت حجاب اینگونه است در
حالی که در کشور همسایه ما ترکیه حجاب آنقدر رشد کرده که حتی سکولارهای این کشور
هم در پارلمان به ان رای می دهند….نهم فوریه سال ۲۰۰۸ میلادی ۲۰ بهمن ماه ۸۶
زمانی است که به عنوان نقطه عطف تاریخی برای زنان ترکیه رقم خورده است.در این روز
پارلمان این کشور که ۵۵۰ عضو دارد قانون لغو ممنوعیت حجاب در دانشگاهها را با ۴۱۱
رای موافق در برابر ۱۰۳ رای مخالف تصویب کرد.

تا پیش از این قانون منع حجاب مانع بزرگی
برای زنان محجبه ترکیه جهت حضور در دانشگاهها بود به طوری که بسیاری از انان از
ادامه تحصیل در دانشگاهها خودداری می کردند. با اینکه سه حزب عدالت و توسعه -حرکت
ملی و جامعه دموکراتیک از مدافعان این قانون در پارلمان این کشوربودند اما آن چه
مسلم است نقش اصلی را در این بین حزب عدالت و توسعه ایفا نموده است.اما بدون
پرداختن به اقدامات و اصلاحات دیگر این خزب علل پیروزی آن ها در لغو قانون منع
حجاب به درستی روشن نخواهد شد.

۱-اسلام گرایان پس از حضور در قدرت توانسته
اند حضور نظامیان را در امور سیاسی خاتمه دهند .ضمن اینکه پست دبیری شورای امنیت
تر کیه هم به یک غیر نظامی واگذار شده است.

۲-حکم اعدام در این کشور لغو شده و بسیاری
از قوانین جزایی ترکیه که سال ها دستخوش تغییر نشده بود مورد تجدید نظر قرار گرفته
است.

۳-در این کشور حزب عدالت و توسعه توانسته
آزادی بیان و احترام به حقوق افراد را گسترش دهد.

۴رویکرد حزب عدالت و توسعه به آموزش موجب
شده بودجه آموزش و پرورش این کشور از بودجه نظامی آن بیشتر شود.

۵-دادگاههای امنیتی در ترکیه منحل شده و
بازرسی بدون حکم دادگاه نیز ممنوع است.

۶-توجه به جنبه های حقوق بشری به خصوص حقوق
زنان گسترش یافته و شاید نمونه ا ی از آن را بتوان قرار دادن جریمه های سنگین برای
مرتکبین شکنجه یا خشونت علیه زنان بر شمرد.

۷-مسئله کردها که مدتها بود دولت های ترکیه
را به خود مشغول کرده بود با اقدامات این حزب تقریبا حل شده است .در حال حاضر تلویزیون
این کشور برنامه ای مختص کرد ها دارد .مدارس خصوصی می توانند مجوز تدریس به زبان
کردی داشته باشندو…اقدامات دیگر اسلام گرایان به گونه ای بوده که موجب تنزل جایگاه
پ.ک.ک در این کشور شده است.و بنابر اخبار موجود این گروه موقعیتش را به شدت در بین
کردها از دست داده است.

۸-در زمینه اقتصادی نیز به گونه ای عمل
نموده که نرخ رشد اقتصادی را افزایش داده -تورم را مهار کرده و در جذب سرمایه گذاری
خارجی نیز بسیار موفق عمل نموده است.همین مسئله فرصت های شغلی متعددی را برای بیکاران
ترکیه فراهم آورده است.

۹-حزب حاکم این کشور به همه اقلیت های نزادی
و مذهبی تاکید و توجه بسیار داشته و مردمی را که سال ها به بازی گرفته نمی شدند و
به چشم نمی آمدند را به سمت خود جلب نموده است. -موارد ذکر شده قطعا همه توفیقات این
حزب نیست اما از آن جهت طرح شد که یک جانبه به توفیق این حزب در لغو قانون منع
حجاب نگریسنه نشود.آن چه در مورد لغو این قانون بیشتر به چشم می خورد با توجه به
نکات فوق این است که اردوغان اسلام را با پذیرش دموکراسی و مدرنیزم در کشورش دنبال
میکند.

همان طور که تا استقرار کامل (دولت -پارلمان
)به دنبال تصویب این قانون نبود. به تعبیر روشن تر مسئله حجاب را بر مبنای اینکه میزان
رای مردم است به پیش برده و در راه پیوند اسلام و رای مردم هیچ فیلتری قائل نشده
است.توجه عدالت و توسعه به آموزش و تاکید بر اجرای احکام اسلامی از طریق آموزش قدم
اول بوده و پس از آناز طریق قانون وارد عمل شده است.ضمن اینکه تصویب این قانون
مخالفت جدی برخی احزاب جمهوری خواه در اقلیت را که با هر چیز اسلامی مخالفند را به
دنبال دارد .

اما مسئله حجاب به شکلی مطرح می شود که
خواست اقلیت به عنوان یک حق پذیرفته شده است .به عبارت دیگر منطق حفظ حقوق اقلیت
مانع نفی اقلیت شده است.رویه اسلام گرایان حاکم در ترکیه- اسلام اثباتی است (آموزش)نه
اسلام سلبی(اجبار و پلیس)همین رویه باعث شده وضعیت حجاب در ترکیه روز به روز بهتر
شود به حدی که ۳/۴ زنان ترکیه امروز از حجاب استفاده می کنند.

با در نظر داشتن این نکته که با ۱/۴ دیگر با
نفی و برخورد پلیسی و سرکوبگرانه رفتار نمی شود و از حقوق برابر با اگثریت
برخوردارند.همان طور که در موفقیت های این حزب آمد آن ها به دلیل پذیرش دموکراسی و
مدرنیزم به همراه دین راه هر گونه دیکتاتوری اکثریت را بسته اند و سعی نموده اند
مشی دموکراتیک را در کلیه برنامه ها و فعالیت های خود جریان سازی نمایند. حزب
اسلام گرای ترکیه ثابت کرده است که می توان با همان منطق حقوق بشر رای مردم را میزان
قرار داد و از پشتوانه آن نیز برخوردار بودو توجه به همین منطق بود که با قاطعیت
در مقابل مسائل پیش رو در ارتباط با الحاق به اتحادیه اروپا این قانون را به تصویب
رساند.

این رفتار آنان باعث شده است بخشی از احزاب
سکولا ر دمکرات تر کیه که خود به حجاب اعتقاد ندارند با این حزب در پارلمان این
کشور همکار ی کنند.و نکته اخر اینکه مهم ترین استراتزی اردوغان و همراهانش جلوگیری
از رادیکالیزه شدن فضا در این کشور است. همراهی تقریبا کلیه اقلیت ها در کنار اکثریت
این ادعا را به اثبات می رساند.با در نظر داشتن این ملاحظه که نکات فوق شاید تنها
بخشی از علل بهتر شدن وضعیت حجاب در ترکیه باشد.

به طور قطع ذکر موارد فوق تفاوت های ایران
وترکیه را به خصوص در این مورد خاص برجسته تر میکند. در کشور ما از یک طرف شهاب
الدین صدربرای کنار گذاشتن اصلاح طلبان ان ها را متهم به کشف حجاب می کند (سوءاستفاده
از دین )و از طرف دیگر فرمانده نیروی انتظامی اعلام می دارد اگر پلیس نبود جامعه
ما در بی حجابی کامل بود.۲۹ سال است که کم و بیش طرح مبارزه با بد حجابی یا بی
حجابی توسط نیروی انتظامی اجرا می شود همه منابر و مراجع و مبادی اموزشی هم این
امکان برایشان فراهم بوده که آموزش حجاب را در جامعه پیگیری کنند اما ان چه اتفاق
افتاده این است که باید پلیس باشد تاپوشش اسلامی رعایت شود و بسیاری از زنان ما به
محض خروج از مرزهای کشور این پوشش را آن چنان رها می کنند که موجب حیرت و تعجب دیگران
می شود.

با نگاهی همه جانبه به دلایل توفیق اسلام
گرایان ترکیه آن چه برجسته تر از همه اقدامات به عنوان وجوه تمایز و تفاوت نمایان
گر می شود عباتند از ۱-اجرای احکام در ترکیه به شکل اثباتی است نه سلبی .۲ – توجه
به حقوق اقلیت و رای و انتخاب آزادانه مردم به مبانی برنامه ها قرار گرفته است..۳-جلو
گیری از رادیکالیزه شدن فضا در این کشور .۴-اسلامی که توسط گروه اردوغان ارائه شده
توسعه پیشرفت آبادانی عدالت و آزادی را برای مردم این کشور به ارمغان آورده است و
دین با توسعه همه جانبه همراه بوده است .۵- در ترکیه از دین نه تنها استفاده ابزاری
نشده بلکه همه تلاش های صورت گرفته در این راستا بوده که دین در کنار دموکراسی و
مدرنیزم به جامعه ارائه شود .

منبع: نوروز