اذیت و آزار دعوتگران و موانع راه دعوت

اذیت و آزار دعوتگران و موانع راه دعوت

نویسنده: استاد مصطفی مشهور / مترجم: عبدالواحد لشگرزهی

اذیت و آزار انواع و اشکال مختلفی دارد و دعوتگران به سوی الله همواره از طرف دو کس جان،مال، اهل و ناموسشان مورد تهدید قرار می گیرد. اولا” شخصی که به روش «دعوت فردی» او را دعوت می کنند و ثانیا” از طرف دشمنان خدا . زیرا آنها دلیل و حجت مستحکمی برای ایستادگی در مقابل دعوت اسلامی ندارند. این شیطان صفتان وقتی که نمی توانند از مراکز«قوت» خویش یعنی آوردن حجت استفاده کنند، به اسلوب های ضعف، یعنی اذیت و آذار دعوتگران متوسل می شوند. آنها چنین می پندارند که ضرب و شتم و کشتار دعوتگران صدای حق را در حلقوم خفه و مشعل فروزان هدایت را خاموش می کند. اما همه افکار و گمان های بدشان محال از آب در می آید:

(‏ یُرِیدُونَ أَن یُطْفِؤُواْ نُورَ اللّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَیَأْبَى اللّهُ إِلاَّ أَن یُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ کَرِهَ الْکَافِرُونَ) توبه – ۳۲.

ترجمه: ‏آنان می‌خواهند نور خدا را با ( گمانهای باطل و سخنان ناروای ) دهان خود خاموش گردانند ( و از گسترش این نور که اسلام است جلوگیری کنند ) ولی خداوند جز این نمی‌خواهد که نور خود را به کمال رساند ( و پیوسته با پیروزی این آئین ، آن را گسترده‌تر گرداند ) هرچند که کافران دوست نداشته باشند .‏

و این جریانات به عنوان سنت خداوند در دعوت تکرار می شده اند:

(أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُواْ الْجَنَّهَ وَلَمَّا یَأْتِکُم مَّثَلُ الَّذِینَ خَلَوْاْ مِن قَبْلِکُم مَّسَّتْهُمُ الْبَأْسَاء وَالضَّرَّاء وَزُلْزِلُواْ حَتَّى یَقُولَ الرَّسُولُ وَالَّذِینَ آمَنُواْ مَعَهُ مَتَى نَصْرُ اللّهِ أَلا إِنَّ نَصْرَ اللّهِ قَرِیبٌ ‏) بقره- ۲۱۴

ترجمه: ‏آیا گمان برده‌اید که داخل بهشت می‌شوید بدون آن که به شما همان برسد که به کسانی رسیده است که پیش از شما درگذشته‌اند ؟  ( شما که هنوز چنین رنجها و دردهائی را ندیده‌اید و باید چشم به راه تحمّل حوادث تلخ و ناگوار در راه کردگار باشید و بدانید : نخست رنج سپس گنج ) . زیانهای مالی و جانی ( و شدائد و مشکلات ، آن چنان ملّتهای پیشین را احاطه کرده است و ) به آنان دست داده است و پریشان گشته‌اند که پیغمبر و کسانی که با او ایمان آورده بوده‌اند ( هم‌صدا شده و ) می‌گفته‌اند : پس یاری خدا کی ( و کجا ) است‌ ؟ !  ( لیکن خدا هرگز مؤمنان را فراموش ننموده است و پس از تعلیم فداکاری به مؤمنان و آبدیدگی ایشان که رمز تکامل است ، به وعده خود وفا کرده و بدیشان پاسخ گفته است که : ) بیگمان یاری خدا نزدیک است.

پس اگر قومی در مقابل این سختی ها صبر ننموده و راحتی و عافیت را بر مصائبی که از جانب خداوند پیش می آیند، ترجیح دهد، و بجای تلاش پی گیر و خستگی ناپذیر به ساکت ماندن راضی شود، چنین می ماند که آن قوم یارای عبور از این «عقبه» را ندارد. بنابراین نمی تواند با کاروان دعوتگران در مسیر دعوت الهی به سیر خود بپردازد و سرانجام خداوند قوم دیگری را بر آن مسلط خواهد کرد:

(وَإِن تَتَوَلَّوْا یَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَیْرَکُمْ ثُمَّ لَا یَکُونُوا أَمْثَالَکُمْ) سورۀ محمّد – ۳۸.

ترجمه: اگر شما ( از فرمان خدا سرپیچی کنید و ) روی برتابید ، مردمان دیگری را جایگزین شما می‌گرداند ( و این مأموریت را به گروه دیگری می‌سپارد ) که هرگز همسان شما نخواهند بود ( و از ایثار و فداکاری و بذل جان و مال خودداری نخواهند کرد و از فرمان یزدان روی‌گردان نخواهند شد ) .‏

و در حقیقت خداوند از ما و جهادمان بی نیاز است:

(وَمَن جَاهَدَ فَإِنَّمَا یُجَاهِدُ لِنَفْسِهِ إِنَّ اللَّهَ لَغَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِینَ) سورۀ عنکبوت – ۶ .

ترجمه:‏کسی که تلاش و کوششی ( در راه پیشرفت دین خدا ، و انجام عبادات تقبّل ) کند ، در حقیقت برای خود تلاش و کوشش کرده است ( و سود آن عائد خودش می‌گردد ) . چرا که خدا بی‌نیاز از جهانیان ( و طاعت و عبادت ایشان ) است .‏

بنابراین بر دعوتگران لازم است که نفس خویش را در مقابل تحمل اذیت و آذارها ثابت نگه دارند و با یاری جستن از خدا و در نظر داشتن این مطلب که همه بلایا و آزارهای دنیوی در مقابل عذاب جهنم، عافیت هستند، در مقابل باطل سر تسلیم فرود نیاورد. و سیرۀ رسول الله (ص) نیز گواه است که وی در تحمل آزار و شکنجه ها و همچنین ثبات در راه حق بهترین نمونه بوده است. و نیز آنها (دعوتگران) باید بدانند که پیروزی به وسیلۀ صبر در مقابل سختی ها و ادامۀ مبارزه بدست می آید و اذیت و آزارها بشارت پیروزی را به همراه دارند:

(وَأُوذُواْ حَتَّى أَتَاهُمْ نَصْرُنَا وَلاَ مُبَدِّلَ لِکَلِمَاتِ اللّهِ) انعام- ۳۴.

ترجمه:و اذیت و آزار را متحمل شدند تا اینکه آنها را پیروز گردانیدیم و هیچگونه تبدیل کننده ای برای پیروزی که خداوند به آنان وعده داده است نمی باشد.

بعد از هر فرازی نشیبی نیز وجود دارد

دعوتگر مسلمان تمام ایذاء و تمسخر و ناباوری مردم را تحمل نموده و آن را پشت سر می گذارد و دشمنان خواهند دید که او صبر می کند و با تمام نیرو و کمال هوشیاری به راه خویش ادامه می دهد. وی با بکار گرفتن نهایت قدرت و توانایی اش در مقابل ظلم و جور اهل باطل ایستادگی کرده و با وجود تنگدستی و مشکل بودن امرار معاش، ذره ای به عقیده و ایمانش خلل راه نمی ئهد. تا اینکه خداوند بعضی از مشکلات را از میان برداشته و جو اجتماع را برایش مساعدتر نماید. در این هنگام حالت اضطراب از بین رفته و نوعی آرامش بوجود می آید که موجب راحتی اعصاب و تجدید نشاط داعی می شود و در این هنگام«عقبه» ای دیگر پیش می آید که شاید اصلا” بفکر آن نبوده اید. هنگامی که نفس به استراحت می پردازد، به طرف راحت طلبی بیشتر متمایل می شود و سرانجام با آن انس گرفتهع و تسلیم آن می شود. خصوصا” اگر شخص کاملا” یا در بعضی از جوانب زندگی به راحت طلبی بپردازد، همین امر سرآغاز از پای نشستن و سکوت او می شود و حال آنکه باید از تجدید قوی و نشاط خویش استفاده کرده و به ادامه مسیر بپردازد. همچنین در این مواقع بعضی از عذرها برای تبرئه نفس لوامه و کم کردن مشکلات عرضه می شود و سرانجام این کار نفس را به راحت طلبی و بی تابی در مقابل سختی ها عادت می دهد. بنابراین بر دعوتگران و همه آنهائیکه جان و مال خود را به خداوند فروخته اند واجب است که کاملا” هوشیار باشند تا بتوانند از این موانع عبور کنند. نه اینکه در هنگام برخورد با آنها از حرکت بازایستند. و کسانیکه خدای نخواسته به چنین روزی گرفتار شوند، مسئولیتشان بر دوش دیگر برادرانشان است که باید آنها را یاری نموده و از این موانع نجاتشان بدهند. و این را هم باید بدانند که دعوت به تلاش طاقت زیادی احتیاج دارد و در صورتیکه این داعیان الی الله ضمن ادامۀ مبارزه مواظب یکدیگر باشند که از جهاد و تلاش باز نایستند، سرانجام شوره زار لم یزرع جامعۀ بشری به مزرعه ای سرسبز تبدیل می شود:

(وَالْبَلَدُ الطَّیِّبُ یَخْرُجُ نَبَاتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ) اعراف- ۵۸.

ترجمه: و سرزمین پاک با اجازۀ خداوند نهالش را می رویاند.

موانعی که باید از آن عبور کنیم

خداوند انسان را از خاک خلق کرد و از روحی که متعلق به ذات بی همتایش است، در آن دمید و در او دو خصلت متضاد قرار داد که اولی وی را به طرف دنیا و جاودانه ماندن در آن و دومی بطرف خداوند و جلب رضایتش سوق می دهد و تنها راه جلب رضایت پروردگار جهاد و مجاهده و عبور از موانع و سختی ها است:

(‏ مَن کَانَ یُرِیدُ حَرْثَ الْآخِرَهِ نَزِدْ لَهُ فِی حَرْثِهِ وَمَن کَانَ یُرِیدُ حَرْثَ الدُّنْیَا نُؤتِهِ مِنْهَا وَمَا لَهُ فِی الْآخِرَهِ مِن نَّصِیبٍ) (شوری- ۲۰).

ترجمه:گروهی برای آخرت کشت می‌کنند و گروهی برای دنیا ) . هرکس که کشت آخرت را بخواهد ، به کشت او فزونی و برکت می‌دهیم ، و هر کس که کشت دنیا را بخواهد ، مقداری از دنیا بدو می‌دهیم ، و دیگر در آخرت کمترین بهره‌ای ندارد .‏

پس هر کس که نسبت به خوشی های زودگذر دنیا بیش از حد توجه نکند و نفس خویش را به مقام والای مجاهد ارتقاء دهد، در مسیر اصلی دعوت اسلامی قرار خواهد گرفت و به یاری خداوند متعال خواهد توانست که بآسانی از موانع عبور کند.

اما هر کس که در مقابل مشکلات و موانع دنیوی سستس نشان دهد. و با پیروی از هوای نفسانی از حرکت باز ایستد و بدنیا مشغول شود، مورد غضب و خشم خداوند قرار خواهد گرفت:

(قُلْ إِن کَانَ آبَاؤُکُمْ وَأَبْنَآؤُکُمْ وَإِخْوَانُکُمْ وَأَزْوَاجُکُمْ وَعَشِیرَتُکُمْ وَأَمْوَالٌ اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَهٌ تَخْشَوْنَ کَسَادَهَا وَمَسَاکِنُ تَرْضَوْنَهَا أَحَبَّ إِلَیْکُم مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ وَجِهَادٍ فِی سَبِیلِهِ فَتَرَبَّصُواْ حَتَّى یَأْتِیَ اللّهُ بِأَمْرِهِ وَاللّهُ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الْفَاسِقِینَ) سورۀ توبه آیات ۲۳.

ترجمه:‏بگو : اگر پدران و فرزندان و برادران و همسران و قوم و قبیله شما ، و اموالی که فراچنگش آورده‌اید ، و بازرگانی و تجارتی که از بی‌بازاری و بی‌رونقی آن می‌ترسید ، و منازلی که مورد علاقه شما است ، اینها در نظرتان از خدا و پیغمبرش و جهاد در راه او محبوبتر باشد ، در انتظار باشید که خداوند کار خود را می‌کند ( و عذاب خویش را فرو می‌فرستد ) . خداوند کسان نافرمانبردار را ( به راه سعادت ) هدایت نمی‌نماید .‏

جوان یا دانشجوی مسلمان تا هنگامی که فارغ التحصیل نشده است، هیچگونه مسئولیتی از لحاظ التزامات معیشتی سنگین خانواده بعهده ندارد. اما هنگامی که فارغ التحصیل و وارد مرحلۀ عمل شد، در مقابل آن احساس وظیفه نموده و در پی شغل می رود. و چه بسا که همین امر(البته اگر بیش از حد باشد) او را وادار سازد که گام های خود را در راه کوتاه کرده و مبارزه را به مقدار زیادی محدود نماید و سرانجام از سیر در شاهراه دعوت اسلامی منصرف شده و توقف را بر حرکت ترجیح دهد.

اما اگر وی عزمی راسخ داشته باشد و بدین مطلب یقین پیدا کند که خداوند تأمین رزق راخودش متکفل شده و این وظیفه جز وسیله ای برای کمک به تحقق یافتن هدف غایی که خداوند تعیین نموده نیست، پس هرگز «وسیله» را «هدف» قرار نداده و در پشت موانع نمی ماند.

———————————————

نام کتاب: روش دعوت /  تألیف: استاد مصطفی مشهور / مترجم: عبدالواحد لشگرزهی / نشر احسان