صفات امام و پیشوای عادل

صفات
امام و پیشوای عادل

نامه
حسن بصری(رح) به عمربن عبدالعزیز(رض)

ترجمه :
رئوف اصلاح جو

عمر بن
عبد العزیز رحمت خدا بر او باد وقتی در مسند خلافت قرار گرفت به یکی ازبزرگ مردان
وعالمان ربانی عصر خود ، یعنی حسن بصری رحمه الله نامه ای نوشت واز ایشان درخواست
نمودند ، تا صفات امام و پیشوای عادل را برایشان بنویسند .حسن بصری رحمت خدا براو
باد درخواست ایشان را می پذیرد ودر نامه ای خطاب به امیر المؤمنین عمر بن
عبدالعزیز، صفات و ویزگیهای امام عادل را یکی یکی بر می شمارند و عمر بن عبدالعزیز
نیز این نامه را سرلوحه ی کار خود قرار می دهند .

متن نامه :

ای امیر
مؤمنان بدان :

خداوند
امام عادل را ـ راست کننده ی هر متمایلی ، شکننده ی هر ظلمی ، اصلاح کننده ی هر
فسادی ، قوت بخش هر ضعیفی ، مدافع حق هر مظلومی ، پناهگاه هر فرد اندوهگین و
ناراحتی ـ قرار داده است .

ای امیر
مؤمنان :

امام
عادل همچون چوپان مشفق و دلسوزی است که شترانش را به بهترین چرا هگاهها می برد ، و
آنها را از چراهگاههایی که سبب هلاک شان شود دور می دارد ، و آنها را نیز از هر
نوع حیوان درنده ای حراست میکند ، واز هر نوع خطری کلّه را محفوظ می دارد .

ای امیر
مؤمنان :

امام
عادل همچون پدری است دلسوز نسبت به فرزندانش ، که تا کوچک هستند تمام سعی و تلاشش
را متوجه آنان می کند ، و تا بزرگ شدند به تعلیمشان می پردازد ، در حال حیاتش
اموال و ثروت را جمع آوری می کند تا آن رابه عنوان پس اندازی بعد از مرگش برای
فرزندانش از خود به جای بگذارد .

ای امیر
مؤمنان :

امام
عادل همچون مادری است غم خوار ، دلسوز و مهربان نسبت به فرزندی که به سختی دوران
بارداریش را تحمل کرده و به سختی اورا به دنیا آورده است ، و او را پرورش داده ،
وبا بیدار بودنش شب را بیدار می ماند ، و با آرام گرفتنش آرام می گرفت ، تا
شیردادن به او نفع می رساند او را شیر می داد و بعد از آن او را از شیر منع می کرد
، به سلامت و تندرستی فرزندش خوشحال بود و با شکوای او ناراحت .

ای امیر
مؤمنان :

امام
عادل وصی و قیّم یتیمان و خزانه دار نیازمندان است که به تربیت خردسالان می پردازد
و تأمین نیاز بزرگ سالان را به عهده می گیرد .

ای امیر
مؤمنان :

مثل
امام عادل با رعیت مثل قلب است با سایر اعضاء وجوارحات بدن ، که صلاح فساد تمام
اعضاء وجوارحات به صلاح و فساد آن بستگی دارد .

ای امیر
مؤمنان :

امام
عادل کسی است که قیام کند به حق خدا در بین بندگانش ، کلام خدا را ( در قرآن )
بشنود و آن را به گوش بندگان خدا برساند ، بسوی خدا بنگرد و بندگانش را نیز ببیند
، خود در برابر خدا مطیع باشد وبندگان خدا را نیز رهبری کند.

ای امیر
مؤمنان :

در ملکی
که خداوند به ــ صورت امانت به تو داده است ــ همچون عبدی مباش که آغایش او را
امین می داند وحفظ مال و عیال را به او می سپارد امّا او مال را تلف میکند و
خانواده را هراسان و متلاشی می کند .

ای امیر
مؤمنان :

بدان که
خداوند در کتاب آسمانیش حدودی را نازل نموده است تا بوسیله ی آ ن بندگانش را از
کارهای زشت وشرم آور باز دارد ، چطور است ( کار زشت ) از کسی سر بزند که خود
متولّی امور است ؟

خداوند
قصاص را جهت حفظ حیات بندگانش نازل فرموده است ، چطور است کسیکه که قرار است با
اجرا نمودن حکم قصاص حافظ حیات بندگان خداباشد خودش حق حیات را ازآنها سلب کند (
ودستانش را به خون مردم رنگین کند )؟

ای امیر
مؤمنان :

لحظات
به پایان رسیدن این زندگی را به یاد آور و به زندگی بعد از مرگ بیندیش ، و به یاد
آور که در آن هنگام کسانیکه حزب و گروهت هستند نمی توانند تورا یاری دهند ، پس
برای آنروز و روزهای بعد از آن در فکر زاد و توشه باش تا خود را از سختی آن روزها
نجات داد دهی .

ای امیر
مؤمنان :

بدان که
برای تو جایگاهی است ( بعد از این چند روز زندگی ) غیر از این جایگاهی که الآن
دارید ــ مراد قبر است ــ که در آنجا ماندن طولانی است ، دوستانت در آنجا تنهایت
می گذارند ، و تو را در چاله ای به نام قبر به امانت می سپارند ، پس به فکرتوشه ای
برای آن روز باش ، که قرآن آن روز را اینچنین به تصویر می کشد :

یَوْمَ
یَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِیهِ . وَأُمِّهِ وَأَبِیهِ . وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِیهِ
. در آن روز که انسان فرار می کند از برادر خود . و از مادر وپدرش . و ازهمسر و
فرزندانش .

ای امیر
مؤمنان :

به یاد
آور : إِذَا بُعْثِرَ مَا فِی الْقُبُورِ وَحُصِّلَ مَا فِی الصُّدُورِ هنگامیکه
آنچه درگورها است بیرون آورده می شود . و هنگامیکه آنچه در سینه ها است جمع آوری
می گردد و به دست می آید .

همه
اسرار ها ظاهر می شوند و نامه ی اعمال : لَا یُغَادِرُ صَغِیرَهً وَلَا کَبِیرَهً
إِلَّا أَحْصَاهَا . هیچ عمل کوچک و بزرگی را رها نکرده است و همه را برشمرده است
.

ای
امیرمؤمنان :

الآن
قبل ازاینکه اجل فرارسد و امید و آرزوها قطع شوند فرصت دارید ، پس ای امیر مؤمنان
در بین بندگان خدا به حکم جاهلیت فرمان مده ، و نسبت به رعیت روش وشیوه ی ظالمان
را در پیش مگیر ، و مستکبران را بر مستضعفین مسلّط مگردان چون آنها لَا
یَرْقُبُونَ فِی مُؤْمِنٍ إِلًّا وَلَا ذِمَّهً . نه خویشاندی را در نظر می گیرند
و نه عهدی را مراعات می دارند .

و اگر
چنین کنی با کوله باری از گناهانِ خود و ایشان به حضور خدا بر می گردی .

تو را
مغرور نکنند کسانیکه در پیرامون تو جمع می شوند و می خواهند به متاع دنیا دست پیدا
کنند که حالیکه ناراحتی فردا را برای تو فراهم می کنند ، آنها لذائذ دنیا را می
برند و تو را از لذائذ قیامت محروم می کنند .

ای امیر
مؤمنان :

قدرت و
توان امروزت را منگر بلکه به ناتوانی فردایت بنگر که در دام مرگ اسیری ، ودر برابر
عظمت خداوند ایستاده ای در جمع فرشته گان و پیامبران، وَعَنَتِ الْوُجُوهُ
لِلْحَیِّ الْقَیُّومِ وَقَدْ خَابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْمًا . و چهره ها در برابر
خداوندِ باقی و جاویدان و گرداننده و نگهبان جهان ( همچون اسیران ) خضوع و خشوع می
کنند و کرنش می برند ، و کسی که ( در آن روز کوله بارِ ) کفر ( دنیای خود ) را بر
دوش می کشد ، نا امید

( از
لطف خداو بی بهره از نجات وثواب ) می گردد .

ای امیر
مؤمنان :

اگر چه
نتوانستم در وعظ و نصیحت به جایگاه صاحب خردانی که قبل از من بوده اند برسم ،امّا
تو را از نصح و دلسوزی خود محروم نمی کنم ، نوشته ام را همچون نسخه ای بنگر که
طبیبی آن را برای یکی از دوستانش تجویز می کند ، در آن نسخه هر چند دارو های تجویز
شده طعمی تلخ دارند امّا عافیت و سلامت را نوید می دهند.

والسلام علیک یا أمیر المؤمنین ورحمه اللـه وبرکاته