برخی از اندیشه های سیاسی امام مودودی

برخی از اندیشه های سیاسی امام مودودی

حکومت از دیدگاه اسلام

موضوع بحث ما، «حکومت مسلمانان نیست» بلکه «حکومت اسلامی است». همان اسلامی که مجموعه دیانت، اخلاق و اصول تمدن فاضله است. این اسلام میراث ما یا میراث آباء و اجداد ما و یا میراث یک فرد و یا گروه خاصی نیست. هیچ کس مجاز نیست آن را در انحصار خود درآورد. این اسلام پیوند و خویشاوندی مخصوص با هیچکس ندارد. هر کس به اصول و ضوابط آن اعتراف کند و آنها را به اجرا درآورد، او پرچمدار اسلام است. از هر نژاد باشد، کفش دوز یا سپور هم میتواند، امام و رهبر عجم و عرب و سادات باشد. کسانی که چهارده قرن در خاندان و محیط زندگی آنان اسلام حاکم و نافذ بوده است، اگر امروزه از اصول و ضوابط اسلام منحرف شوند، تمام ارزش های خود را از دست میدهند. و آنانی که تا دیروز، هندو، یهودی و مسیحی بودند، گرفتار شراب نوشی، بت پرستی و سود و قمار بودند، امروزه اگر با صدق و اذعان، اصول و ضوابط ا سلام را پذیرفته در عمل آنها را پیاده کنند، راه رشد، تمدن و درجات عالیه برای آنان، باز است.

مفهوم آزادی

آزادی تنها این نیست که ما مسلمانان از سلطه کفار آزاد باشیم بلکه آزادی به معنی واقعی کلمه این است که از ستمگران به ظاهر مسلمان نیز آزاد باشیم. این نکته باید خاطر نشان شود که بیشتر جنگهای آزادی بخش در دنیا علیه ستمگران، که خود را مسلمان میدانستند، صورت گرفته است. ایرانیها با سلسله قاجار که خود مسلمان و ایرانی بود جنگیدند. مردم ترک علیه سلاطین عثمانی جنگیدند . آزادی را به دست آوردند. چینیها علیه پادشاهان خود در چین انقلاب کردند. انگلیسی ها که تا حد زیادی خیر خواه ملت و میهن خود بودند ناچار شدند که با پادشاهان خود بجنگند. داستان جنگها و درگیری های فرانسویان نیز مشابه با داستان انقلاب سایر مردم دنیا بود. لذا مسلمانان در هیچ جای دنیا و در هیچ کشوری صرفاً به خاطر این قانع نباشند که خود مسلمانان بر آنان حاکم هستند. آنچه که شایان توجه است، این است که توده های مسلمان دقت کنند، که حکمرانان مسلمان حکومت را به چه سویی میبرند و چه رنگ و بویی به آن میدهند و اختیارات حکومتی را در چه جهات صرف میکنند.

نقش قانون اساسی

نقش قانون اساسی عمیق تر و موثر تر از نقش سایر قوانین است. منظور از قانون اساسی همان  اصول و ضوابطی است که امور مملکتی یک کشور بر روی آنها پایه ریزی شده اند. در این اصول مشخص شده است که حکومت در آن کشور چگونه بوجود آمده و هیات اجرایی آن یا دولت در آن پایبند چه ضوابطی است. اختیارات اجرایی به چه کسانی سپرده میشود. آنان(دولتمردان) بوسیله چه کسانی و چگونه انتخاب می شوند؟ چه نوع اختیاری به آنان داده میشود. ملت و مردم چه وظیفه ای خواهند داشت؟ چه نوع اختیاری به آنها داده میشود. ملت و مردم چه وظیفه و چه حقوقی خواهند داشت؟ اگر حکومت خود را مطلق العنان قرارداد، آنگاه مردم برای دفاع از آزادی خود چه خواهند کرد و چه چاره جویی های قانونی برای آنان خواهند بود؟ و آنان با چه ابزاری خواهند توانست از حقوق خود دفاع کنند؟ در قانون اساسی این امر نیز مشخص و روشن میشود که دایره کار و وظیفه حکومت و دولتمردان چه خواهد بود و آنان برای انجام چه کاری مجاز خواهند بود. شما، انجام کاری را که در قانون اساسی برای دولت پیش بینی نشده است، نمیتوانید مطالبه کنید و نمیتوانید آنان را از انجام کاری که در قانون اساسی تصریح شده است، منع کنید.

در قانون اساسی مشخص میشود که نوع قوانین مملکت چگونه خواهد بود. آیا این قوانین مبتنی بر شرع اسلام خواهند بود یا مبتنی بر شریعتی که انسانها آن را ساخته و پرداخته باشند. اینها امور و مواردی هستند که اگر درباره آنها غفلت و سستی شود، دولتمردان از فرصت استفاده کرده میتوانند علیه خواست ملت مسلمان خود، نقش حکومتی را روی کار بیاورند که پایبند حدود الله نبوده، خود را مجاز به نقض قوانین الهی بدانند. اگر در قانون اساسی چنین اختیارات وسیعی به دولتمردان داده شود یا در ساختار قانون اساسی شکاف وجود داشته باشد که دولتمردان بتوانند برای اختیارات مطلق خود راهی پیدا کنند و راه و چاره هایی برای ملت که بتوانند از حقوق مدنی و آزادی خود دفاع کنند وجود نداشته باشد، نتایج بسیار خطرناکی بروز خواهد کرد.

اجرای تدریجی قانون اساسی

رسول اکرم(ص) با به دست گرفتن قدرت سیاسی و امکانات حکومتی، کار اصلاح و بازسازی گسترده ای را آغاز کرد و قبل از آن برای رسیدن به چنین مرحله ای فقط از راه دعوت و تبلیغ تلاش می کرد. رسول اکرم(ص) با یک روش بسیار منظم و هماهنگ سعی در اصلاح و تغییر اخلاق، ‌تمدن، معیشت و معاشرت مردم کرد. یک نظم نوین و سیستم جدیدی برای آموزش براه انداخت که مناسب با شرایط آن زمان بود. یعنی تعلیم و تعلم شفاهی. به جای افکار و اندیشه های جاهلیت طرز تفکر نوین و اصلاح یافته اسلامی را رواج داد. آداب و روشهای اسلامی را پیاده کرد و همراه با این اصلاح فراگیر و همه جانبه و متناسب با تحولات، در ابعاد مختلف زندگی قانون اسلامی را با یک معیار و ضابطه متوازن و هماهنگ با تغییرات به اجرا در آورد. رفته رفته در مدت نه سال از یک طرف ساخت و سازندگی اسلامی به تکامل رسید و از سوی دیگر قوانین اسلامی در کشور به اجرا درآمد.

—————————————————–

منبع : زندگینامه سید ابوالاعلی مودودی

مولف : سعید اسعد گیلانی

مترجم : استاد نذیر احمد سلامی

انتشارات : نشر احسان ۱۳۸۰