ویژگی های دعوت اخوان المسلمین
ویژگی های دعوت اخوان المسلمین
نویسنده : :حسن البنا / مترجم: مصطفی اربابی
خداوند چنین خواست که دعوت اخوان المسلمین در اسماعیلیه پدید آید؛ و در پی اش اختلاف فقهی در آن ایجاد شود. طی سالیان متمادی انسان های مغرض و طمّاع به آتش اختلاف مسایل فرعی دامن زدند. خواست خداوند بر این قرار گرفت که دعوت اخوان المسلمین درگیری های سختی را میان مجاهدان کشور و بیگانگان متعصب ببیند. آثار این شرایط به دعوت اخوان ویژگی هایی بخشید که آن را از دیگر حرکت ها جدا ساخت:
از جمله ویژگی های این دعوت چنین است:
- دوری از اختلافات.
- دوری از سلطه ی اعیان و اشراف.
- دوری از احزاب و گروه ها.
- عنایت به تکوین و انجام تدریجی برنامه ها.
- ترجیح جنبه ی عملی به جای شعار و تبلیغات.
- استقبال شدید جوانان از آن.
- گسترش سریع در روستاها و شهرها.
- دوری از اختلافات
اعضای اخوان المسلمین از اختلافات فقهی دوری می کنند؛ زیرا می دانند اختلاف در فروع دین امری ضروی است و جدایی از آن ممکن نیست؛ چرا که اصول و مبانی فقهی بر آیات، احادیث و اعمالی مبتنی است که خرد و درک آدمیان فهم و برداشت متفاوتی از آن ها دارد. به همین سبب، میان صحابه اختلاف پیش آمد و تا روز قیامت نیز اختلاف فقهی وجود خواهد داشت. امام مالک (رض) در پاسخ ابوجعفر [منصور] که می خواست مردم را به عمل به کتاب المؤطا وادار کند، به زیبایی فرمود:
«یاران رسول خدا (ص) در شهرها پراکنده شده اند و هر قومی به دانشی دست یافته است. اگر آنان را وادار به قبول یک نظریه کنی، فتنه پدید می آید.»
در این که اختلاف پیش آید، عیبی نیست؛ بلکه عیب در تعصب، استبداد رأی و تحجرگرایی است که مانع از رشد اندیشه ی مردم می شود. این نوع نگاه به اختلافات، می تواند دلهای پراکنده را پیرامون اندیشه ای واحد گرد آورد. چنان که زید (رض) فرمود: «کافی است مردم بر محوری گرد آیند که انسان را مسلمان می کند.» البته این نگاه برای گروهی که می خواهد اندیشه اش را در مملکتی رواج دهد که موج اختلاف و تفرقه در امور باطلب در آن هرگز آرام نیست، سخت ضروری است.
- دوری از چیرگی بزرگان و اشراف
اما دوری اخوان از سلطه ی اعیان و اشراف برای آن است که آنان از جنبش های بی هدف، روی برمی تابند. این جنبش ها به گمان مردم با خود سود و منفعت همراه دارند. هر چند به واقع چنین نیستند. دیگر این که ما پرچم داران دعوت اخوان المسلمین از همان آغاز این موضوع را در نظر داشته ایم تا صداقت و صفای این دعوت همچون دیگر اندیشه ها و مکاتب، با نفوذ اشراف تیره نشود و کسی در پی بهره برداری از آن برنیاید؛ زیرا بسیاری از اشراف صفات لازم مسلمان عادی را ندارند چه رسد به این که پرچم دار دعوتی باشند که ارشاد مردم را به عهده دارد. به همین سبب این دسته از مردم از اخوان المسلمین دور شده اند مگر شمار اندکی از انسان های بزرگوار و فاضل، که دعوت را درک کرده اند؛ و به اهداف آن عنایت دارند در تلاش های آن سهیم اند و برای مجاهدان این راه توفیق و کامیابی آرزو می کنند.
- دوری از گروه ها و احزاب
دوری از احزاب و گروه ها بدان سبب است که میان آن ها اختلاف و درگیری حکومت می کند و این امر با روح اخوت اسلامی سازگار نیست؛ در صورتی که دعوت اسلام، عام است و به تجمع دعوت می کند نه تفرق. فقط کسی می تواند پرچم آن را بر دوش گیرد و در راه آن تلاش کند که از هر رنگی بی رنگ شده باشد و تنها هدف او خدا باشد. از همان آغاز این مفهوم برای انسان های افزون خواه که می خواستند با حزب یا جماعت به مال و جاه برسند دشوار بوده است. بنابراین ترجیح دادیم که از همه ی احزاب دوری کنیم و به در اختیار نگرفتن از بسیاری از عناصر شایسته تن دهیم تا پرده برگرفته شود و مردم بخشی از حقایق پنهان را بدانند و پس از کسب تجربه و سرشار شدن دل ها از یقین ایمان، به دعوتی که نمونه ی عالی است باز گردند. امروز که بازوان دعوت نیرومند شده؛ نهال آن استحکام یافته؛ و می تواند مردم را به خود جلب کند؛ جذب دیگران نشود؛ تأثیر بگذارد و تأثیر نپذیرد، به اعیان و اشراف و گروه ها و احزاب نهیب می زنیم: به ما بپیوندید و راه ما را در پیش گیرید و همراه ما کار کنید و این مظاهر بی حاصل را رها کنید؛ زیر پرچم قرآن کریم، متحد شوید و پرچم پیامبر بزرگ و اسلام ارزشمند و راستین را به اهتزاز درآورید. اگر اجابت کردید، بی گمان خیر دنیا و آخرت شان در آن خواهد بود و دعوت به مدد آنان می تواند از زمان و جهاد استفاده ی بهینه کند؛ اما اگر خودداری کردند، ایراد ندارد که اندکی منتظر باشیم و از خداوند درخواست کمک کنیم که بر آنان چیره شود و ابزارشان را بگیرد تا مجبور شوند دنباله رو دعوت باشند در حالی که می توانستند رهبران آن شوند. خداوند بر کار خویش تواناست؛ اما بیش تر مردم نمی دانند.
- حرکت گام به گام
گام به گام حرکت کردن و توجه به بخش تربیتی و روشن بودن برنامه ها در راه اخوان المسلمین برای آن است که در این باور، آنان هر دعوتی باید سه مرحله را بگذرانند: مرحله ی تبلیغ، معرفی اندیشه و رساندن آن به طبقات مختلف مردم؛ سپس مرحله ی تکوین، گزینش پشتیبانان و سربازان دعوت، تنظیم صفوف دعوت شدگان و سرانجام مرحله ی اجرا، عمل و نتیجه گیری(تنفیذ). چه بسا سه مرحله دعوت به سبب وحدت و ارتباط بسیار آن کنار همدیگر به پیش بروند. آن گونه دعوتگر ابتدا باید دعوت کند؛ همان زمان برگزیند و به تربیت بپردازد. سپس در همان زمان به کار و اجرای برنامه ها روی آورد؛ اما شکی نیست که هدف نهایی یا نتیجه ی کامل تنها زمانی حاصل می شود که تبلیغات عمومی شود و حامیان رو به فزونی نهند و مرحله ی تکوین استحکام یابد.
دعوت ما در محدوده ی این مراحل سیر کرده است و هنوز هم این روش ادامه دارد. دعوت را آغاز کردیم و در قالب دروس پی در پی مسافرت های به هم پیوسته، نشریات و نشست های عمومی و خصوصی و نیز در قالب نشریه ی اخوان المسلمین، سپس هفته نامه ی «النذیر» آن را به مردم ابلاغ کردیم. هنوز هم به این کار ادامه می دهیم، تا جایی که سرانجام کسی نباشد که دعوت اخوان المسلمین با حقیقت روشن و شکل صحیح خود به او نرسیده باشد. خداوند جز آن که نورش را کامل کند، چیز دیگری را نمی پذیرد. گمان می کنم در این مرحله به درجه ای رسیده ایم که به آن اطمینان کنیم و مرحله جدید حرکت را آغاز کنیم. پس ضروری ترین تکلیف ما برداشتن گام دوم است و آن برگزیدن، سازماندهی و آمادگی است.
مرحله ی دوم را به سه صورت عملی کرده ایم:
الف) تشکیل گروه ها: مقصود از آن تقویت پیروان دعوت با روش معارفه است تا دلها و جانها با هم بیامیزند و مقاومت در برابر عادات و مألوفات ممکن شود و زمینه ی ارتباط با خداوند متعال، استمداد و یاری خواستن از او فراهم شود. این همان مرکز تربیت روحی اخوان المسلمین است؛
ب) تشکیل گروه های اکتشافی، گردشگری و بازی های ورزشی: مقصود از آن، تقویت صفوف پیروان دعوت با رشد جسمی اعضای آن است تا به اطاعت، نظم و اخلاق ورزشی عادت کنند و برای فداکاری و سربازی آماده شوند؛ زیرا اسلام آن را بر هر مسلمانی فرض کرده است. مرکز تربیت بدنی اخوان المسلمین نیز چنین است.
پ) آموزش مسایل علمی در گروه های مختلف یا در باشگاه های اخوان المسلمین: منظور، تقویت صف پیروان دعوت با تقویت اندیشه ی اعضای اخوان المسلمین است، تا بتوانند درباره ی آن چه برای هر برادر مسلمانی مهم ترین است، بررسی و تحقیق کنند و به اموری که شناخت آن ها برای دین و دنیای آنان لازم است ، اهتمام ورزند. این همان مرکز تربیت علمی و فکری اخوان المسلمین است.
در کنار این ها، جنبه ها و برنامه های دیگری نیز وجود دارد، که اخوان المسلمین به مورد اجرا می گذارند، تا بتوانند مسئولیت های خود را برای رهبری امت، حتی رهبری جهانیان به انجام برسانند. پس از آن که به جایگاه خود در این مرحله اطمینان یافتیم، به خواست خداوند قدم سوم را برمی داریم و آن گام عملی است که دستاوردهای کامل دعوت اخوان المسلمین را آشکار خواهد کرد.
۱- ۴ سخنی بی پرده
هان، ای اخوان المسلمین! – به ویژه – مشتاقان و شتاب کنندگان! من سخنی شفاف و رعدآسا از بالای منبر در این همایش عمومی بشنوید: راهتان ترسیم شده است. حدود برنامه ها معین است و من سخت بر این باورم که این راه سالم ترین راه دست یابی به هدف است. آری، ممکن است راه طولانی باشد اما راه دیگری وجود ندارد. مردانگی، با صبر، مقاومت، جدیت و کار همیشگی و مستمر آشکار می شود. به هیچ وجه با آن که می خواهد میوه را پیش از رسیدن آن بچیند، یا گل را پیش از زمان آن مناسب آن برداشت کند، موافق نیستم؛ و بهتر است که او از این دعوت دست بکشد و به حرکت دیگری بپیوندد؛ اما هر کس با من شکیبایی کند، تا بذر ما جوانه بزند و درخت آن بروید و ثمر دهد و وقت چیدن آن فرا رسد، اجر او با خدا خواهد بود؛ و به خواست خداوند اجر نیکوکاران از ما و او فوت نخواهد شد: یا پیروزی و سیادت یا شهادت و سعادت.
ای اخوان المسلمین!
جهش های عاطفه را با نگاه های عقلانی مهار کنید و پرتو خرد با لهیب عاطفه منور سازید. خیال را با واقعیت و حقیقت هماهنگ کنید و از حقایق در پرتو خیال درخشان و تابناک پرده برگیرید. در مقابل قوانین جهان هستی قرار نگیرید که شما را مغلوب می کند؛ اما با درایت بر آن مسلط شوید و آن را به کار بندید. در مسیر حرکت آن حرکت کنید. از بخشی از پدیده ها برای تسخیر بخش دیگر آن بهره برداری کنید و منتظر لحظه ی پیروزی باشید که از شما دور نیست.
هان ای اخوان المسلمین!
شما خواهان پاداش و خشنودی خداوند هستید. اگر مخلص باشید این خواسته برایتان تضمین شده است. خداوند شما را به نتایج اعمال مکلف نکرده اما به توجه صادقانه و آمادگی کامل تکلیف فرموده است. پس از آن یا ما دچار اشتباه می شویم که برایمان اجر مجتهد عامل در نظر گرفته می شود یا به حقیقت دست می یابیم که به اجر کامیابان – که به حقیقت رسیده اند – نایل می شویم. تجربه ی گذشته و اکنون ثابت کرده که خیری جز در راه شما نیست؛ و هیچ نتیجه ای جز با برنامه ی شما به دست نمی آید و راه درستی جز آنچه شما بدان عمل می کنید، وجود ندارد. پس از جهاد و تلاش خود سرمست و مغرور نشوید و به شعار موفقیت گول نخورید و عمل کنید که خدا با شماست و اعمال شما را باطل نمی گرداند و کامیابی از آن عاملان است:
( وَمَا کَانَ اللّهُ لِیُضِیعَ إِیمَانَکُمْ إِنَّ اللّهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُوفٌ رَّحِیمٌ ) بقره: ۱۴۳
« و خدا ایمان شما را ( که انگیزه پیروی از پیغمبر است ) ضایع نمی‌گرداند ( و اجر و پاداش عبادات قبلی شما را هدر نمی‌دهد ، چه ) بیگمان خدا نسبت به مردم بس رؤوف و مهربان است .»
۲- ۴. برنامه های عملی ما کی به اجرا درمی آید؟
هان، ای اخوان المسلمین!
من این همایش شما را همایشی خانوادگی برای اخوان المسلمین می دانم.بدین سبب دوست دارم با شما کاملاً صریح و بی پرده سخن بگویم! چرا که تنها صراحت گویی به ما سود می رساند: میدان گفتار غیر از میدان خیال است؛ میدان کردار نیز غیر از میدان گفتار است. همچنان که میدان پیکار غیر از میدان کردار است و میدان پیکار راستین غیر از میدان پیکار باطل است. بسیار کسان به راحتی خیال پردازی می کنند اما تبدیل هر خیال به زبان ممکن نیست. بسیاری نیز می توانند به آسانی سخن بگویند اما در میدان عمل بسیاری از آنان کم می آورند. کم هستند کسانی که اهل عمل باشند. همچنین کسانی که از میان اهل عمل، پرچم مسئولیت دعوت را به دوش می گیرند و در این راه سختی ها و رنج ها را بر خود هموار می کنند، بسیار اندک اند.
جهادگران – که چکیده ی حامیان دعوت هستند – چه بسا راه را اشتباه بروند؛ و اگر عنایت خداوند دستگیرشان نباشد به هدف نرسند. سرگذشت طالوت روشنگر موضوعی است که از آن سخن می گویم. پس خود را آماده کنید و به تربیت درست خویش همت ورزید و به درستی برگزینید و گزینش خود را هر بار با عمل بیازمایید. آری با عمل دشوار و سخت خود را از شهوت ها و عادت های رایج بازدارید.
آن هنگام که شما اخوان المسلمین، سیصد دسته ی [چهل نفری] داشتید که از لحاظ روحی، عقیدتی، ایمانی، فکری، عملی، فرهنگی، جسمی، تمرینی و ورزشی به طور کامل مجهز بودند از من بخواهید که فرمان سوار شدن بر امواج دریاها را صادر کنم؛ و شما را در ابرهای آسمان سوار کنم و به هر دشمن ستمگری اعلام جنگ کنم. به خواست خداوند من این کار را به انجام می رسانم. رسول خدا (ص) راست گفته است که:
« و لن یغلب إثنا عشر ألفا من قلّه»
دوازده هزار مرد جنگی به علت اندک بودن مغلوب نمی شوند.
من برای شما زمانی را تعیین می کنم که به توفیق و خواست خداوند، چندان طولانی نخواهد بود. شما – نمایندگان اخوان المسلمین – اگر همت کنید و تلاش ها را مضاعف نمایید، می توانید در مدت کمتری این هدف را برآورده سازید؛ اما اگر بی توجهی کنید، این حساب به هم می خورد و نتایج حاصل از آن نیز دگرگون می شود. پس خود را برای قبول مسئولیت آماده کنید و گروه ها و تیم ها را سازماندهی کنید و با شتاب به تحقیق، آموزش و تمرین بپردازید و دعوت خویش را در جاهایی که به آن نرسیده ترویج کنید و لحظه ای را بدون عمل تلف نکنید.
گروهی که این سخن مرا می شنوند، می پندارند که شمار اعضای اخوان المسلمین اندک است، یا در میدان جهاد سست و ناتوان اند، این مقصد و مفهوم کلام من نیست. به لطف خدا شمار اعضای اخوان المسلمین بسیار است. هزاران تنی که از اعضای آن در این همایش گرد آمده اند، هر کدام نماینده ی شعبه ای از آن هستند و شمارشان بیش از آن است که گروهی کوچک شمرده شوند، یا جهادشان ضعیف به حساب آید یا حق آن زیر پا نهاده شود؛ اما از آنچه گفتم، مقصودم این است که مرد سخن غیر از مرد عمل است و مرد عمل غیر از مرد پیکار است و مرد پیکار غیر از مرد پیکار نتیجه دهنده ی حکیمانه ای است که با حداقل هزینه، بیش ترین سود را به بار می آورد.
- برتری عمل بر شعار و تبلیغات
این مقوله ای است که به سبب مسایلی چند با جان اعضای اخوان المسلمین عجین شده و در روش های آنان مورد عنایت قرار گرفته است که می توان موارد زیر را در آن برشمرد:
– در خود اسلام به این جنبه عنایت بسیار شده است تا مبادا در کردار شایبه ی ریا داخل شود و آن را به سرعت نابود و تباه کند. مقایسه ی این واقعیت با آن چه در ترویج خیر، تشویق مردم بدان و شتاب ورزیدن در اعلام آن آمده، کاری بس ظریف و نازک است که به ندرت با موفقیت اتفاق می افتد.
– نفرت طبیعی اخوان المسلمین از دیدن اعتماد مردم به تبلیغات دروغین، هیاهوی فاقد عمل، پیامدهای ناگوار آن، گمراه سازی و ناهنجاری ملموسی که در زندگی مردم به جا گذاشته است.
– اخوان المسلمین همواره از درگیری حاد و دوستی زیانبار بیم داشته و از آن دو پرهیز کرده است زیرا این دو مقوله موجب کندی کار و مانع رسیدن به مقصد می شود.
اعضای اخوان المسلمین تمام این امور را در ترازوی خویش قرار داده و ترجیح می دهند در راه دعوت خود با جدیت و شتاب عمل کنند اگر چه کسانی که پیرامونشان هستند آن را در نیابند و جز در محیط خودشان اثرگذار نباشند.
گروه اندکی از مردم می دانند که یکی از دعوتگران اخوان المسلمین، از محل کار خود در عصر پنجشنبه خارج شد و پس از نماز عشا در منیا برای مردم سخن گفت و در نماز جمعه ی منفلوط سخنرانی کرد. عصر جمعه در اسیوط و پس از نماز عشا در سوهاج سخنرانی کرد. سپس بازگشت و صبح زود در محل کارش در قاهره – پیش از دیگر کارکنان – حضور یافت. این دعوتگر در چهار جلسه برای مردم سخن گفت و به مدت سی ساعت تمام کشور را دور زد و سرانجام با کیف دستی خود و با آرامش و اطمینان دل به محل کارش بازگشت و سپاس خدا را به جای آورد که به او چنین توفیقی را ارزانی فرموده است؛ در حالی که جز کسانی که برایشان سخنرانی کرده کسی دیگر از کارش آگاه نشده بود.
اگر این کار را کسی جز اخوان المسلمین انجام می داد، هیاهوی اش دنیا را پر می کرد؛ اما اعضای اخوان المسلمین ترجیح می دهند مردم آنان را جز در حین انجام کار نبینند. اگر کسی را عمل قانع کرد، مقصود حاصل است؛ اما اگر عمل در او تأثیر نکند سخن او را هدایت نخواهد کرد. گاه اتفاق می افتد برادری یکی دو ماه از خانواده، همسر و فرزندانش دور شود. روز مقیم باشد و شب سفر کند. یک روز در حزوی باشد و روز دیگر در عقیق. بیش از شصت سخنرانی از شرق تا غرب کشور انجام دهد و چه بسا پای صحبت او هزاران شخص از طبقات مختلف حضور یابند اما او سفارش می کند که این عمل او برملا نشود و آن را با تبلیغات فاش نسازد.
اخوان المسلمین در اسکندریه اردوی یک ماهه برپا می کند. این اردو به حق نمونه است؛ زیرا در آن فعالیت فکری، روحی و بدنی توجه شده و به روشنی مفاهیم ارزشی و فعالیت های رزمی تجسم یافته است. این اردو در مدت برپایی فرخنده اش یک صد جوان پرهیزگار و مؤمن را می پذیرد و جز گروهی از اخوان المسلمین که در آن حضور دارند هیچ کس از حضور آنان آگاه نمی شود.
همایشی مانند این همایش تشکیل می شود که در حقیقت نمونه ای راستین مجلس رسمی مصر است؛ زیرا در آن مناطق، مراکز، استان ها، شهرها و روستاها و از تمامی طبقات اجتماعی گرد هم می آیند. شما همه در آن حضور یافته اید و جز علاقه مندی به کار مفید و ثمربخش، هیچ انگیزه ی دیگری شما را کنار هم ننهاده است. ما دعوت را به شما معرفی می کنیم و این مکان مبارک شما را به همدیگر پیوند داده است.
آری، اخوان المسلمین این گونه همایش ها و کارها را انجام داده و بهترین آثار اصلاحی را به بار آورده است؛ اما بر هیچ کس خرده نمی گیرد به کارهای خود مباهات نمی کند و حتی حقیقت را در این گونه کارها به مردم نمی گوید چه رسد به مبالغه و اغراق. در صورتی که اگر دیگران چنین برنامه ها و اعمالی را انجام می دادند، دنیا را
پر از هیاهو و تبلیغات می کردند و با بوق و کرنا آن را به گوش مردم شرق و غرب جهان می رساندند. جای شگفت هم نیست؛ زیرا ما در عصر تبلیغات به سر می بریم.
هان ای برادران!
این کار – که شما به آن اهتمام می ورزید – در نزد خداوند و مردم به راستی زیبا و پسندیده است. پس در پی آن وارد عمل شوید و باکی نداشته باشید اما بدانید اکنون هنگام گذر از موانع خاص است، تا به میادین فراخ دست یابید. اکنون دعوت آشکار شده است. مردم درباره ی آن پرسش هایی دارند. برخی بدون آگاهی تصویر شما را برای دیگران توضیح می دهند. پس باید هدفها، ابزار و مرزهای اندیشه و روش عملی خود را به مردم باز گویید؛ نه برای مباهات، بلکه برای ارشادشان به اموری که نفع و خیر آنان در آن ها نهفته است. برای نشریه الذیر مطلب بفرستید که این نشریه زبان حال شماست و برای روزنامه ها مقاله بفرستید. گمان می کنم نشریات در راه شما مانع ایجاد نخواهند کرد.
بکوشید صادق باشید و از حقیقت فرا نگذرید. بکوشید تبلیغات شما با رعایت ادب کامل و اخلاق نیک باشد و تلاش کنید مبنای کارتان گرد آوردن دل ها و الفت جان ها باشد. همیشه به یاد داشته باشید که هر پیروزی در مسیر دعوت همه و همه از لطف هداست:
(بَلِ اللَّهُ یَمُنُّ عَلَیْکُمْ أَنْ هَدَاکُمْ لِلْإِیمَانِ إِن کُنتُمْ صَادِقِینَ ) حجرات: ۱۷
« بلکه خدا بر شما منت می‌گذارد که شما را به سوی ایمان آوردن رهنمود کرده است ، اگر ( در ادعای ایمان ) راست و درست هستید .»
- روی آوردن جوانان به دعوت
روی آوردن جونان به دعوت و رشد آنان در میان طبقات متوسط و میانه ی جامعه- که مناسب ترین طیف اجتماعی است- توفیقی است بزرگ که خدا را بر آن سپاس می گوییم.
جوانان در همه جا به دعوت اخوان المسلمین روی آورده، آن را باور کرده اند و به حمایت و یاری آن برخاسته و با خدا پیمان بسته اند آن طور که بایسته است در راه آن حرکت و عمل کنند.
شش تن از جوانان دانشگاه چند سال است که خود و فعالیت هایشان را وقف دعوت کرده اند. خداوند از آنان بپذیرد و آنان را مورد لطف، عنایت و حمایت خویش قرار دهد. کار به جایی رسید که اکنون دانشگاه ها یاوران دعوت اخوان المسلمین شده اند آن گونه که اخوان را دوست می دارند و به آنان احترام می گذارند و برایشان آرزوی موفقیت دارند. گروهی از جوانان مؤمن دانشگاهی در راه دعوت از جان مایه گذاشته و در همه جا آن را ترویج می کنند.
برای نمونه می توان الازهر شریف را نام برد. الازهر در واقع دژ دعوت اسلامی و پناهگاه اسلام است. پس تعجبی ندارد که دعوت اخوان المسلمین را از خود بداند و مقاصد خود را در آن بیابد. جوانان پرشور آن صفوف و باشگاه های اخوان المسلمین را رونق بخشند و علما، مدرسان و مبلغان بزرگوار آن در صفوف اخوان المسلمین درآیند و بیش ترین اثر را در نشر دعوت و حمایت قولی و عملی آن در هر جایی داشته باشند. روی آوردن جوانان به دعوت، به طبقات دانشجویان بزرگوار منحصر نیست، بلکه بسیاری از طبقات ملت با ایمان، به دعوت اقبال نشان داده اند و بهترین یاوران دعوت شده اند. خداوند بسیاری از کسانی را – که بر سر دو راهی دچار دو دلی و آشفتگی شده اند – ارشاد نموده است. کسانی که گناه بخشی از عادت هایشان بوده اما توفیق هدایت قرین راهشان شده است. آنان که مقصد زندگی را نمی شناخته اند و خداوند مقصد را برایشان روشن کرده است:
(یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَن یَشَاءُ ) نور: ۳۵
« خدا هر که را بخواهد به نور خود رهنمود می‌کند.»
این ها نشانه ی توفیق ماست. هر روز پیشروی تازه ای در این زمینه احساس می کنیم که ما را بیش تر امیدوار می کند و بر مقاومت و تلاش ما می افزاید. می دانیم پیروزی جز از پیشگاه خداوند عزیز و حکیم نمی آید.
- سرعت گسترش دعوت در روستاها و شهرها
بیان شد که دعوت از اسماعیلیه آغاز به کار کرد زیر آسمان روشن و میان شن های زیبا و گسترده ی آن رشد کرد و بالید. دیدن مظاهر اشغال گری و خودخواهی اروپاییان در استفاده از منابع کشور در هر بامداد و شامگاه، موجب رشد و تقویت آن می شد.
به راستی کانال سوئز علت بیماری و بنیان مصیبت است. در غرب آن سپاهیان انگلیس با تمام امکانات مستقر شده اند و در شرق آن شرکت کانال و دفتر اداری آن با همه ی تجهیزات، رؤسا عظمت و درجات آن قرار دارد. مصریان از تمامی این امکانات محروم اند و بیگانگان از نعمت های میهن اش بهره مند. مصر ذلیل و خوار است و بیگانه به غصب منابع او افتخار می کند.
فکر مایه ی دعوت اخوان المسلمین از همین حس آغاز شد و کمک کرد تا سیطره اش را در منطقه ی کانال سوئز بگستراند؛ سپس آن را تا دریای کوچک و استان دقهلی ادامه دهد. در آن جا بذرهای کوچکی در دل های مؤمنان باور شد. دیری نپایید که دل ها را تصاحب کرد و احساسات و اندیشه ی آن ها را در اختیار گرفت. پس از چندی دعوت اخوان المسلمین بالاترین آرمان مردم شد و آنان پرچم آن را به دوش گرفتند و در راه آن فداکاری کردند و قربانی دادند. سپس دعوت به قاهره کشید. در آن جا جمعیت تمدن اسلامی با تمام بزرگان و تجهیزات خود به دعوت اخوان المسلمین پیوست و این به سبب باور آنان به اندیشه ی این جماعت، آمادگی برای همکاری با آن، دوری از القاب و نام ها و نادیده گرفتن خودبینی هایی بود که همه ی کارهای ما را خراب کرده است. در پی آن دفتر ارشاد عمومی در قاهره تشکیل شد. این دفتر بر شعبه های جماعت در شهرها و استان ها نظارت می کرد و برنامه های ترویج و تبلیغ اندیشه ی دعوت و رساندن آن را به مناطقی که دعوت به آن نرسیده بود به عهده داشت.
روش دفتر این بود که از اعضا می خواست نیرو، وقت و کار خود را در خدمت باورها قرار دهند و بدین منظور، شیر با عزت و همانند باران پاکیزه باشند و دست به سوی کسی یا گروهی دراز نکنند و به حکومت نیز نیاز مالی نداشته باشند و از هیچ کس جز خدا کمک نخواهند. شاخه های اخوان المسلمین به سرعت در تمام بخش های مصر از اسوان گرفته تا اسکندریه، رشید، پورسعید، سوئز، طنطا، فیوم، بنی سویف، منیا، اسیوط، جرجا، قنا و دیگر مراکز و بخش ها گسترش یافت.
دعوت به مصر محدود نشد بلکه به بخش های جنوبی میهن اسلامی بزرگ و گرامیمان سودان فداکار و دیگر بخش های آن، همچون سوریه در شرق و مغرب در غرب کشیده شد و تمام کشورهای اسلامی را درنوردید.
در گذشته ما بودیم که دعوت را منتشر می کردیم اما اکنون دعوت بر ما پیشی گرفته است و ما در پی آن می رویم تا حقوق اش را با تحمل رنج ها و مشکلات ادا کنیم. مهم آن است که بدانیم پیوند میان همه ی گروه های دعوت، صرفاً تشابه اسمی یا اشتراک در هدف کلی نیست. هرگز چنین نیست بلکه ما میانمان نیرومندترین پیوندها در همه ی بخش ها وجود دارد. این پیوندها بر محبت عمیق، همکاری قوی و ارتباط قدسی استوار است. همه پیرامون محور دعوت و مرکزیت آن گرد آمده اند. هم اکنون در دردها، آرمان ها، جهاد، عمل، ابزار و هدف ها، روش ها و برنامه ها با یکدیگر انسجام فراگیر داریم و جایی برای افزودن موارد دیگر نیست.
مراکز ما در شهرها و روستاها، تنها در پی اجرای دستورات دفتر مرکزی قاهره فعالیت نمی کنند، بلکه در بخش های مختلف جامعه خدمات ارائه می دهند آن گونه که هر بخش برای خود دفتر و ساختمان خاص خود را دارد و در بسیاری از بنیادهای خیریه و اقتصادی و اجتماعی شرکت می کنند. همه ی مراکز با نشاط دائم و نتایج عالی در کوشش اند. همچنین ارتباط دفتر مرکزی با دیگر مراکز و شاخه ها، ارتباط رئیس با مرئوس نیست و فقط جنبه ی ارتباط اداری و اشراف علمی ندارد، بلکه این ارتباط بالاتر از این هاست. ارتباطی معنوی و خانوادگی و رفتن به دید و بازدید یکدیگر برای خشنودی خداست. دعوتگران اخوان المسلمین با برادرانشان دیدار می کنند. با آنان در می آمیزند و مهم ترین چیزهایی را که به زندگی و امور خصوصی آن ها مربوط است، می دانند. تا آن جا که می دانم دیگر گروهی چنین شرایطی ندارد و این لطف خداست که به هر کس بخواهد ارزانی می کند.
هان، ای برادران!
از شما پنهان نیست که چقدر از وحدت و برادری صادقانه ی شما خوشحالم و به این ارتباط استوار ربانی افتخار می کنم. اگر شما همچنان در راه خدا برادری را حفظ کنید و همدیگر را دوست بدارید و با یکدیگر همکاری کنید، من به آینده بسیار امیدوار خواهم بود. پس به این وحدت پایبند باشید که تنها سلاح و تجهیزات شماست.
بسیاری از مردم می پرسند: اخوان المسلمین از کجا این همه هزینه را تأمین می کنند در حالی که سرمایه داران نمی توانند چنین هزینه هایی را پرداخت کنند، چه برسد به فقرا و نیازمندان؟
این گروه بدانند که اخوان المسلمین هرگز در راه دعوت خود از نیروی فرزندان، عصاره ی خون و ضروریات زندگیشان دریغ نکرده اند، چه رسد به تقدیم وسیله های تجملاتی و پول های افزون بر هزینه های ضروری خود. آن روز که آنان مسئولیت را به عهده گرفتند، خوب می دانستند که این دعوت به کمتر از تقدیم مال و جان راضی نمی شود؛ بنابراین از همه چیزشان در راه خدا گذشتند و مفهوم این آیه را خوب می دانستند:
(إِنَّ اللّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الجَنَّهَ ) توبه: ۱۱۱
« بیگمان خداوند ( کالای ) جان و مال مؤمنان را به ( بهای ) بهشت خریداری می‌کند .»
پس این معامله را پذیرفتند و از اعماق دل و رضایت جان هر چه داشتند تقدیم کردند؛ زیرا بر این باورند که همه ی فضل از آن خداست. بنابراین از آن چه در اختیار دارند، بی نیاز اند و خداوند در مال اندکشان برکت نهاده و نتایج بسیاری به بار آورد.
برادران!
دفتر ارشاد از هیچ حکومتی هیچ اعانه ای دریافت نکرده است؛ و به این امر مباهات و افتخار می کند. ما از مردم می خواهیم که اگر می دانید اخوان المسلمین حتی یک پول بی ارزش از جیب کسی جز اعضایش دریافت کرده است، آن را برملا کنید. ما جز این چیزی نمی طلبیم و جز از اعضا و هواداران خود از کسی وجهی دریافت نمی کنیم و هرگز به حکومت ها تکیه نمی کنیم. پس بکوشید روش شما جز این نباشد؛ از هیچ کس انتظار نداشته باشید و چنین عمل کنید. از فضل خداوند مسئلت کنید که خدا به هر چیزی داناست.
——————————————–
منبع:پیام بیداری / مؤلف:حسن البنا / مترجم: مصطفی اربابی /انتشارات: نشر احسان ۱۳۸۸
