دقت و کشمکش در حسابرسی آخرت

دقت و کشمکش در حسابرسی آخرت

نویسنده : عبداللطیف احمد عاشور / مترجم: افضل ده مراد نژاد

روز قیامت هر کسی که در حسابرسی‌اش دقت و کشمکش صورت گیرد و اعمال و کردار زشت یک به یک شمرده شوند؛ خداوند دستور می‌فرماید این شخص را به دوزخ بیندازید. چنانچه در این مورد در قرآن مجید آمده است:

« یَوْمَ تَجِدُ کُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ مِنْ خَیْرٍ مُّحْضَراً وَمَا عَمِلَتْ مِن سُوَءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَیْنَهَا وَبَیْنَهُ أَمَداً بَعِیداً وَیُحَذِّرُکُمُ اللّهُ نَفْسَهُ وَاللّهُ رَؤُوفُ بِالْعِبَادِ ‏. آل‌عمران/۳۰»

‏( کسانی که از فرمان پروردگارشان سرپیچی می‌کنند ، بترسند از ) روزی که هر کسی آنچه را از نیکی انجام داده است حاضر و آماده می‌بیند ( و مایه سرور او می‌شود ) و دوست می‌دارد کاش میان او و آنچه از بدی انجام داده است فاصله زیادی می‌بود ( تا دیدار زشت آن را نبیند و به فرجام نامبارک آن ، دچار عقاب و عذاب نشود ) ، و خداوند شما را از ( نافرمانی ) خودش برحذر می‌دارد ، و خداوند نسبت به بندگان مهربان است ( و با نافرمانی از او ، رحمت را به زحمت ، و نعمت را به نقمت تبدیل نکنید ) .‏

خداوند می‌فرماید: « وَأَنذِرْهُمْ یَوْمَ الْحَسْرَهِ إِذْ قُضِیَ الْأَمْرُ وَهُمْ فِی غَفْلَهٍ وَهُمْ لَا یُؤْمِنُونَ ‏ . مریم/۳۹»

‏( ای پیغمبر ! ) ظالمان را از روز حسرت ( که رستاخیز است ) بترسان . آن هنگامی که کار از کار می‌گذرد و ( همه‌چیز دنیا پایان می‌گیرد و وقت حساب و کتاب فرا می‌رسد ، و ستمکاران می‌بینند که ) ایشان در غفلت ( عمر گرانمایه را ) بسر برده‌اند و ( به قیامت و بهشت و دوزخی ) ایمان نداشته‌اند .‏

حضرت عایشه از حضرت رسول اکرم روایت می‌کند: هر کسی حسابرسی وی با دقت و کشمکش انجام شود، هلاک می‌شود” مَنْ حُوسِبَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ عُذَّبَ”، فقلت: ألیس الله یقول: (فَسَوْفَ یُحَاسَبُ حِسَابًا یَسِیرًا ) قال: ” لَیْسَ ذَلِکَ الْحِسَابُ إنَّمَا ذلکَ العَرْضُ، وَلَکِنْ مَنْ نُوقِشَ الْحِسَابَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ عُذِبَ” .

هر که اعمالش با دقت حسابرسی شود، هلاک می‌شود. حضرت عایشه می‌فرماید: من سؤال کردم: ای پیامبر خدا مگر خداوند نفرموده است حساب آسان؟ حضرت پیامبر فرمودند: آن حساب آسان که در قرآن مذکور است، نشان دادن اعمال انسان است ولی هرکسی که در حسابرسی او دقت و کشمکش شود، هلاک می‌شود.

در روایت صحیح بخاری آمده است: من حُوسِبَ عُذِّبَ. هر کسی که در حسابرسی او دقت شود، عذاب می‌شود. حضرت عایشه می‌فرماید: من سؤال کردم: مگر خداوند نفرموده است که حساب آسان می‌گیرم؟ حضرت رسول فرمودند: « إنَّمَا ذلکَ العَرْضُ، وَلَکِنْ مَنْ نُوقِشَ الْحِسَابَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ عُذِبَ.

آن حساب آسان مذکور در قرآن همان نشان دادن اعمال است.

علامه ابن‌حجر عسقلانی می‌فرماید: دقت و کشمکش در حسابرسی سبب عذاب می‌شود؛ زیرا نیکی‌های هر انسانی موقوف بر قبولیت پروردگار است و اگر رحمت متقاضی قبول پروردگار، شامل انسان نشود نجات ممکن نخواهد بود.

در روایت امام احمد از حضرت عایشه آمده است: که می‌فرمایند: از رسول اکرم در نمازش شنیدم که می‌فرمودند:    « اللَّهُمَّ حَاسِبْنِی حِسَابًا یَسِیرًا» خدایا اعمال مرا به آسانی حسابرسی بفرما.

وقتی نمازشان تمام شد سؤال کردم: ای رسول خدا حساب آسان چیست؟

حضرت رسول اکرم فرمودند: « یُنْظَرُ فِی کِتَابِهِ، وَیُتَجَاوَزُ عَنْهُ، إنَّهُ مَنْ نُوقِشَ الْحِسَابَ یَوْمَئِذٍ یا عَائِشَهُ هَلَکَ».

این که در نامه اعمال انسان نگاه گذرا شود یعنی گناهان معاف شوند، چون ای عایشه هر کسی آن روز با دقت حسابرسی شود هلاک می‌شود.

علامه قرطبی می‌فرماید: معنای این گفته حضرت پیامبر إنَّمَا ذلکَ العَرْضُ: بدرستی که این نشان دادن اعمال است؛ این است که آن حساب مذکور در قرآن عبارت از این است که اعمال انسان مؤمن به او نشان داده می‌شود تا از احسان و منت خداوند و این که این گناهان را در دنیا پوشیده است، باخبر شود و نیز از این که خداوند آن‌ها را معاف فرموده است.

قاضی عیاض(رحمهالله علیه) می‌فرماید: کلمه (عُذِّبَ) مذکور در حدیث حضرت رسول اکرم دارای دو معنا است:

           ۱- دقت و کشمکش در حسابرسی و نشان دادن گناهان و اطلاع یافتن از گذشتۀ نادرست و توبیخ در قبال آن، خود یک نوع عذاب است.

         ۲- سرانجام دقت در حسابرسی، به عذاب می‌کشد. چون تمام نیکی‌های بنده از طرف خداوند است که به او توان انجام آن‌ها را داده است؛ زبرا اعمالی که به خاطر خداوند انجام می‌شود بسیار کم است. و مراد از حساب آسان در قرآن مجید پیش کردن اعمال است بدین صورت که کردار او در جلوی چشمش ظاهر می‌گردد تا این که انسان گناهکار آنها را ببیند سپس از او گذشت می‌شود و این مطلب از حدیث حضرت عباد‌بن‌الزبیر‌العوام که در طبری و مسند بزار آمده است، تأیید می‌شود.

حضرت عبادبن‌الزبیرالعوام می‌فرماید: سمعت عائشه تقول سألت رسول الله – صلى الله علیه وسلم – عن الحساب الیسیر قال الرجل تعرض علیه ذنوبه ثم یتجاوز له عنها

از حضرت عایشه شنیدم که فرمودند: از پیامبر در مورد حساب آسان سؤال کردم؟ و ایشان در جواب من فرمودند: حساب آسان آن است که گناهان انسان به او نشان داده شود و سپس از گناهان او گذشت شود.

در حدیث حضرت جابر به روایت أبی حاتم و حاکم آمده است: “من زَادَت حسناتُهُ على سیئاتِهِ فذاکَ الذی یدخُل الجنهَ بغیرِ حساب، ومن استَوَت حسناتُهُ وسیئاتُهُ فذاکَ الذی یُحَاسَبُ حِسَابًا یَسیرًا ثم یُدْخَلُ الجنه، ومن زادَت سیئاته على حسناته فذاک الذی أوبقَ نفسَهُ وإنما الشفاعه فی مثله”.

کسی که نیکی‌های او از بدی‌هایش بیشتر باشد بدون حساب و کتاب وارد بهشت می‌شود و کسی که نیکی‌ها و بدی‌هایش برابر باشند، حسابرسی او با آسانی انجام می‌شود و سپس وارد بهشت می‌شود و کسی که بدی‌هایش از نیکی‌هایش بیشتر باشد، این کسی است که نفسش را هلاک نموده و شفاعت در حق این چنین اشخاصی خواهد بود.

مقاله مرتبط : کسانی که در آخرت با آسانی حسابرسی می‌شوند ؟ !

—————————————

منبع : اتفاقات پس از مرگ / نویسنده : عبداللطیف احمد عاشور / مترجم: افضل ده مراد نژاد / انتشارات: احمد جام