نسیم تغییرات در ایران – یادداشتی از فهمی هویدی

نسیم تغییرات در ایران – یادداشتی از فهمی هویدی

 فهمی هویدی نوشت: انتخاباتی که در ایران برگزار شد بیانگر تغییرات مهم در توازن قوا بوده و به نفع اعراب نیست که همین طور تماشاگر این صحنه باشند.

خبر اصلی روزنامه اسراییلی «معاریو» این بود که: دستگاه های امنیتی اسراییل خود را برای تغییرات مهم در تهران آماده می کنند. این می تواند فرصت بزرگی باشد. توجه روزنامه های اسراییلی به تحولات داخلی ایران بیانگر آمادگی آنها برای مواجه شدن با تغییراتی درونی است. در مقابل اما رسانه های عربی بسیار کم به این حادثه پرداختند و تا حد زیادی هنوز سرگرم درگیری های ایران و برخی دولت های عربی هستند. این انتخابات نخستین انتخابات گسترده بعد از توافق هسته ای بود و بنابراین دارای پیامدهای مهمی می تواند باشد.

در شرایط کنونی انسان نیازمند درجه بالایی از خویشتنداری است تا بتواند تحولات داخلی ایران را به دور از احساسات و برداشت های شخصی خود تحلیل کند زیرا برخی ماجراجویی های سیاست خارجی ایران تاکنون شکاف بزرگی را در میان کشورهای عرب برانگیخته است. من اعتراف می کنم که تا به حال چند نوبت دراین باره شکست خورده ام زیرا به نظرم برای دست یافتن به آینده ای بهتر باید درباره برخی از این ماجراجویی ها ملاحظه بیشتری می شد.

در سفری که اخیرا به تهران داشتم اکثر میادین و خیابان های این شهر را غرق در تبلیغات انتخاباتی دیدم. رقابت یک هزار نامزد برای دست یافتن به سیصد کرسی مجلس چنین رقابتی را پدید آورده بود. به رغم اینکه شهر تهران با جمعیت ده میلیونی اش شلوغ است اما نکته جدیدی را که می شد در هتل های پایتخت دید حضور مسافران خارجی از هر سو بود. من در گذشته و در دوران تحریم های اقتصادی چهره های آسیایی را دیده بودم. اما درشرایط کنونی اوضاع فرق کرده است.  در هتل ها، بازرگانان یا مسافرانی را دیدم که با تعداد زیاد بخصوص بعد از امضای توافق هسته ای و برداشته شدن تحریم ها به ایران آمده اند. این ها احساس خوبی را نسبت به آینده و رشد اقتصادی ایران به وجود می آورد. در مجموع کار و بار اصلاح طلبان و اعتدال گرایان در ایران رو به رونق و در مقابل رکود و بدشانسی نصیب محافظه کاران شده است.

مظاهر آشکار خیابانی در واقع یکی از وجوه چهره ایران است زیرا آدمی بلافاصله بخش پنهان این چهره را می بیند که غرق در اشاره ها و  کنایه های پنهان شده است. از این رو قابل درک است که چرا پایگاه های ارتباط اجتماعی در شبکه های مجازی یکی از قلمروهای اساسی برای نشان دادن این چهره پنهان و نا آشکاراست. به طور خاص این پایگاه های مجازی به تریبون هایی برای بسیاری تبدیل شده است تا اعتراضات خودشان را نسبت به سیاست های موجود بیان کنند. از زمان انتخابات سال ۲۰۰۹ که جنبشی در آن شکل گرفت بسیاری از مظاهر اعتراضات مردمی از فضای واقعی به فضای مجازی انتقال پیدا کرد. یکی از این موارد انتشار تصاویر مربوط به رییس جمهور اسبق است. چندی پیش همکارم طلال سلمان سردبیر روزنامه السفیر لبنان مصاحبه ای را با او ترتیب داد. این دیدار در روزنامه اطلاعات و با پادرمیانی سید محمود دعایی صورت گرفته بود. به همین دلیل آقای دعایی به قوه قضاییه فراخوانده شد زیرا تحریم تحمیل شده درباره ممنوعیت صوت و تصویر رییس جمهور اصلاحات شکسته شده بود.

یکی دیگر از این موارد تعجب آور اینکه سید حسن خمینی یکی از نوادگان امام خمینی خود را برای مجلس خبرگان نامزد کرد اما او به همراه مرتضی اشراقی نوه دختری امام از رقابت ها حذف شدند. همچنین گفته می شود تعدادی از اهل سنت خود را نامزد کرده بودند که آنها نیز فرصت رقابت پیدا نکردند و ازاین رو اهل سنت خواستار رای دادن به نفع اصلاح طلب ها شدند.

این مطلب پیش از اعلام نتایج نهایی انتخابات ایران نوشته شده است  بنابراین نمی تواند نسبت به نتایج خیلی دقیق باشد. با این حال خبرهای زیادی حاکی از پیروزی اصلاح طلبان است. اگر چنین باشد باید به چند نکته زیر توجه کرد :

۱- درشرایط کنونی تاثیر نتایج این انتخابات فقط در داخل محصور خواهد ماند. زیرا سیاست های خارجی را رهبری ایران تعیین می کند. بنابراین ما شاهد تغییرات قابل ذکری در سیاست خارجی ایران درکوتاه مدت نخواهیم بود و اگر تغییری هم حاصل شود در دراز مدت خواهد بود.

۲- سران برجسته اصلاح طلبان تشدید نفوذ ایران در جهان عرب را نمی پذیرند. این حداقل چیزی است که ما از اطرافیان شان در محافل خصوصی می شنویم. زیرا آرای غیر علنی آنها از سوی رسانه ها منتشر نمی شود.

۳- اصلاح طلبان قدرت خود را از مردم می گیرند. ولی محافظه کاران قدرت شان را از نهادهای قدرتمندی که برآنها احاطه دارند، می گیرند.

۴- نوعی نزاع پنهان بین رییس جمهور روحانی و برخی ارگان ها درجریان است. روحانی بارها نسبت به فساد برخی نهادها هشدار داده است. اما هنوز این نزاع به عرصه های آشکار و عمومی کشیده نشده است. اگر مواضع اصلاح طلبان تقویت شود این نزاع پیچیده تر خواهد شد.

۵- نسیم گرایش به سمت غرب در ایران به شدت می وزد ( یک نظر سنجی می گوید ۸۰درصد از ایرانی ها از این رویکرد حمایت می کنند). دیدار رییس جمهور روحانی از اروپا در نخستین سفر خارجی اش تاییدی بر همین امر بود (حتی در رم مجسمه های برهنه را برای ملاحظات مربوط به او پوشاندند) اما روابط ایران و ایالات متحده آمریکا به کندی پیش می رود. اگر صفحه دشمنی پشت سر گذاشته شود می تواند به سرعت رشد کند. بخصوص اینکه هم اکنون سه ونیم میلیون ایرانی در آمریکا بسر می برند و ثروت های شان به ۴۰۰میلیارد دلار می رسد. آنها یک لابی قوی در آنجا دارند.

۶-   در آخر اینکه احساسات ملی و قومی ایرانی ها بعد از امضای توافق هسته ای رشد کرده است. رشد این احساسات در مرحله آینده می تواند پژواک مهمی در جهان عرب داشته باشد. از این رو اعراب نمی توانند تحولات داخلی ایران را نادیده بگیرند. اکنون پرسش این است که با این اوج گیری و افزایش وزن و نقش ایران در آینده آنها می خواهند چگونه برخورد کنند؟ در فرصتی دیگر باید به این موضوع پرداخت.

منبع : الشروق

* ترجمه و خلاصه : شفقنا