حقوق زن در اسلام
حقوق زن در اسلام
نویسنده: استاد احمد السید / ترجمه: آرمان کریمی
ملحدین و مشککین در مورد زنان و حقوق زن در پی خدشه بر پیکر اسلام هستند و با این شبهات عواطب زنان مسلمان را بر می انگیزند تا سبب نفرت و کینه از سلام شود که در اصل؛ سبب چنین شک و گمانهایی عدم شناخت کافی از دین مبین اسلام است.
به صورت کلی می خواهیم در مورد چنین منهجی که مشککین در پی گرفته اند، سخن بگوییم:
اول: غافل بودن از تکریم زن در اسلام:
آیا شنیده یا دیده اید که یکی از این مشککبن ذکر کنند که الله متعال دو زن را مثال می زند تا همه مردان و زنان آن دو را الگوی خود قرار دهند؟!
خداوند متعال می فرماید: {وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِی عِنْدَکَ بَیْتًا فِی الْجَنَّهِ وَنَجِّنِی مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ (۱۱) وَمَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا} [تحریم:۱۱-۱۲]
ترجمه: و خداوند درباره مؤمنان (نیز) زن فرعون را مثل زده است، هنگامی که گفت: پروردگارا! برای من در بهشت نزد خودت خانه ای بنا کن و مرا از فرعون و کارهایش رهایی بخش و مرا از (دست) گروه ستمکاران نجات بده. و مریم دختر عمران را که پاکدامنی ورزید.
آیا دینی که زن را الگو و قدوه مردان (لِلَّذِینَ آمَنُوا) قرار داده می تواند او را تحقیر و حقوقش را ضایع نماید؟!
آیا مشککین و ملحدین مکانت “مادر” در اسلام را بیان خواهند کرد؟
در حالی که اگر از هر مسلمانی سوال شود: بعد از پیامبر چه کسی بیشترین حق را بر تو دارد؟ خواهد گفت: مادرم و اگر از او سوال شود: این را از کجا اخذ کرده ای؟ می گوید: از اسلام.
امام بخاری رحمه الله از ابوهریره رضی الله عنه روایت می کند که «جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ الله – صلى الله علیه وسلم -، فَقَالَ: یَا رَسُولَ الله! مَنْ أَحَقُّ بِحُسْنِ صَحَابَتِی؟ قَالَ: أُمُّکَ قَالَ: ثُمَّ مَنْ؟ قَالَ: أُمُّکَ قَالَ: ثُمَّ مَنْ؟ قَالَ: ُمُّکَ قَالَ: ثُمَّ مَنْ؟ قَالَ ثُمَّ أَبُوکَ» (۵۹۷۱)
یعنی: شخصى پیش پیغمبر – صلى الله علیه وسلم – آمد، گفت: اى رسول خدا! چه کسى از همه سزاوارتر است که با او به خوبى رفتار نمایم، فرمود: مادرت، آن مرد پرسید: بعد از مادرم چه کسى از همه سزاوارتر است؟ باز فرمود: مادرت، بار سوم هم آن مرد سؤال کرد، باز پیغمبر – صلى الله علیه وسلم – گفت: مادرت، بار چهارم که آن مرد گفت: بعد از مادرم چه کسى از همه سزاوارتر است تا با او به خوبى رفتار نمایم؟ پیغمبر – صلى الله علیه وسلم – فرمود: پدرت».
حال اگر طبق این حدیث قضاوت شود باید گفت: اسلام زنان را بر مردان برتری داده است چرا که نفس حدیث چنین مفهومی دارد!
آیا مشککین و ملحدین فضل احسان بر دختران را برای مردم بیان خواهند کرد؟!
انس رضی الله عنه از پیامبر صلی الله علیه وسلم نقل می کند که فرمود: «مَنْ عَالَ جَارِیتَیْنِ حَتَّى تَبْلُغَا جَاءَ یَومَ القِیامَهِ أَنَا وَهُو کَهَاتَیْنِ» وَضَمَّ أَصَابِعَه. (روایت مسلم ۲۶۳۱)
یعنی: «هر کس سرپرستی و مخارج زندگی دو دختر را متعهد شود تا به حد بلوغ برسند، روز قیامت در حالی که من و او با همدیگر مثل این دو تا هستیم، حاضر می شود». (این را فرمودند) و انگشتانشان (سبابه و میانه) را در کنار هم نشان دادند.
در حالی که هیچ حدیثی در مورد فضیلت تربیت پسر نیامده است!
دوم: غافل بودن از تخفیف و تسهیل در بعضی از احکام بر زنان و سختگیری و تشدید آنها بر مردان:
به عنوان مثال: برای زنان استفاده از طلا جایز است اما برای مردان حرام گشته است.
پوشیدن لباس حریر برای زنان بلا اشکال است اما برای مردان حرام می باشد.
بر مرد واجب است مال خود را به عنوان نفقه مستمر به زن خود دهد در حالی که زن چنین واجبی بر او نیست.
طبق رأی صحیح و راجح حضور در نماز جماعت برای مردان واجب است اما برای زنان چنین حکمی وجود ندارد.
جهاد –چه کفایه و چه عین- بر مردان امت واجب است اما بر زنان این حکم وجود ندارد حال آنکه در جهاد خوف مُردن و از دست دادن نفس وجود دارد!
جزیه از مردان غیر مسلمان گرفته می شود اما از زنان آنان اخذ نخواهد شد. ابن القیم رحمه الله در کتاب “أحکام أهل الذمه” می گوید: وَلَا جِزْیَهَ عَلَى صَبِیٍّ وَلَا امْرَأَهٍ وَلَا مَجْنُونٍ هَذَا مَذْهَبُ الْأَئِمَّهِ الْأَرْبَعَهِ وَأَتْبَاعِهِمْ. قَالَ ابْنُ الْمُنْذِرِ: وَلَا أَعْلَمُ عَنْ غَیْرِهِمْ خِلَافَهُمْ. وَقَالَ أَبُو مُحَمَّدٍ فِی ” الْمُغْنِی “: ” لَا نَعْلَمُ بَیْنَ أَهْلِ الْعِلْمِ خِلَافًا فِی هَذَا ” (أحکام أهل الذمه ۱/۱۴۹، المغنی ابن قدامه ۹/۳۳۸، الإجماع ابن المنذر ص ۶۲)
ترجمه: جزیه ای بر کودکان، زنان و دیوانگان نیست و این مذهب ائمه اربعه و اتباع آنان است. ابن المنذر می گوید: از غیر آنان (ائمه اربعه و اتباعشان) خلافی در این مورد سراغ ندارم. ابومحمد (ابن قدامه) در المغنی می گوید: میان اهل علم خلافی در این مورد نمی شناسم (یعنی بر آن اجماع وجود دارد).
سوم: آنان حکمت الله متعال را در مورد تشریعاتش که متعلق به زنان است را نمی خوانند و نمی دانند!
مانند موقف آنها در قضیه میراث و این آیه که می فرماید: {لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنثَیَیْنِ} [نساء: ۱۱]
ترجمه: بهره یک پسر به اندازه بهره و سهم دو دختر است.
آنان گمان می کنند اسلام در این مورد بر زنان ظلم کرده است. جواب این شبهه را اینگونه بیان می داریم:
قضیه میراث حالات متعددی دارد از جمله آنها اینکه در بعضی مواقع نصیب زنان بیشتر از مردان است، و در جایی دیگر مساوی و گاهی حتی زن ارث می برد اما مرد خیر!
بسیار آیه مذکور را از آنان می شنویم اما هرگز این آیه را نمی بینند و برای مردم و مخاطبینشان بیان نمی کنند که خداوند در ادامه همان آیه فرموده است: {وَلِأَبَوَیْهِ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا السُّدُسُ} [نساء: ۱۱] ترجمه: هر یک از پدر و مادرش، یک ششم از آنچه را که [او] بر جاى گذاشته است خواهند داشت.
در اینجا سهم زن و مرد مساوی قرار داده شده است. همچنین در آیه بعد مساوات آنان را بیان می کند: {وَإِن کَانَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلَالَهً أَوِ امْرَأَهٌ وَلَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِکُلِّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا السُّدُسُ فَإِن کَانُوا أَکْثَرَ مِن ذَلِکَ فَهُمْ شُرَکَاءُ فِی الثُّلُثِ} [نساء: ۱۲]
ترجمه: و اگر از مردى یا زنى به صورت کلاله ارث برده شود و او برادر یا خواهرى داشته باشد، هر یک از آن دو یک ششم را خواهد برد. و اگر بیشتر از این باشند، آنان در یک سوّم شریکند.
معنای آن چنین است که مردان و زنان در این موقع بدون هیچ تفاضلی مساوی خواهند بود.
در حالتی هم که مرد دو برابر زن ارث می برد، او مأمور است به دادن مَهر زن هنگام ازدواج و همچنین مأمور به دادن نفقه به اوست گرچه زن خود ثروتمند و غنی باشد.
حال آیا می توان گفت در اسلام حقوق زنان نادیده گرفته شده است؟!
—————————–
منبع: ترجمه شده از کتاب “کامل الصوره” استاد احمد السید (ص ۱۴۲-۱۴۹) به اختصار.
