اسماء الله، درس یازدهم، شاکر/شکر

اسماء الله، درس یازدهم، شاکر/شکر

شاید فکر کنیم شُکر، از همۀ اسماء الله بیشتر سر زبون مردمه: خدایا شُکرت! در حالیکه قرآن، چیز دیگه ای میگه.

خدا بهتون سمع و بصر و فؤاد داده. تا با سمع، اطلاعات دنیای بیرون رو بیارین درون. با بصر، اطلاعاتی که اومده درونتون رو آنالیز کنید، انتخاب مسیر کنید. با فؤاد، با تکیه بر حسّ و الهامات، هر جا لازم بود تصحیح مسیر داشته باشین. اما، قَلِیلًا مَّا تَشْکُرُونَ، چه کم شُکر میکنین، چه قلیلن اونایی که شاکرن (۲۳:۷۸)

مَکَّنَّاکُمْ فِی الْأَرْضِ، خیلی امکانات رو تو زمین، تو زندگی، بهتون دادیم، وَجَعَلْنَا لَکُمْ فِیهَا مَعَایِشَ، که باهاش امرار معاش کنین، زندگیتون رو به کمک اون امکانات پیش ببرین. اما، قَلِیلًا مَّا تَشْکُرُونَ، چه کم شکر میکنین، شاکر نیستین (۷:۱۰). چندین بارم که مستقیم گفته أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَشْکُرُونَ، اکثر مردم شُکر نمیکنن (۴۰:۶۱).

إِنَّ اللَّهَ شَاکِرٌ، قطعا خدا خودش شاکره. آیا خدا که شاکره، یعنی از ما تشکر میکنه؟ میگه متشکرم، ممنونم، شُکرت که اینکارو کردی! وَمَن جَاهَدَ فَإِنَّمَا یُجَاهِدُ لِنَفْسِهِ، هرکی مجاهدت کرد، جهد و تلاشی کرد، واسه خودش کرده، إِنَّ اللَّهَ لَغَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِینَ، قطعا خدا هیچ نیازی نداره به تشکر و اعمال ما عالمیان (۲۹:۶). پس شُکر و شاکر بودن خدا به چه مفهومه؟

شاید بهترین مثالی که برامون ملموس باشه، همین موبایلیه که الان داریم لمس میکنیم. هر کدوم از این اپلیکیشن ها که روش نصبه، اولا شاکر شماست، دوما شما باید شاکر اون باشید. چون هر اپلیکیشنی طبیعتا یه کاربردی داره، یه ابزاره. مثلا همین قرآن حکیم، فرض کنیم شاکر و شکر رو بخوایم در خصوص این اپلیکیشن بررسی کنیم:

إِنَّ القرآن حکیمُ شَاکِرٌ ، قطعا قرآن حکیم شاکره. آیا از ما کاربرا تشکر میکنه؟ میگه متشکرم منو نصب کردی، استفاده کردی، ممنونم کلیک کردی، شُکرت که این قابلیتمو استفاده کردی! هرکی استفاده کنه، واسه یادگرفتنش جهد و تلاش کنه، واسه خودش کرده، إِنَّ القرآن حکیم لَغَنِیٌّ عَنِ الْکاربرین، قطعا قرآن حکیم هیچ نیازی به استفادۀ کاربرا نداره.

اینکه میگیم قرآن حکیم شاکره، یعنی شُکر تک تک کلیک ها و داده هایی که کاربر بهش میده رو بجا میاره. از داده هایی که بهش میدی، بهترین استفاده ممکن رو میکنه. مثلا شما بهش شمارۀ یه سوره و آیه رو میدی، اون شکر داده ها روبجا میاره، ازش استفاده میکنه واسه لود کردن متن آیه از دیتابیس؛ عربیش، فارسی، انگلیسی، ترجمه، پاورقی، شرح خلاصه و کامل صوتی، امکان ذخیره آیه ها، رفتن به آیات بعد و قبل، یا هر قابلیت دیگه ای که مرتبط با کلیک ها و انتخاب های شما باشه. اون شاکر داده های شماست، یعنی از تک تک ابزار و اطلاعاتش به درستی استفاده میکنه، بهره میبره، در راستایی که بتونه نیاز شما رو برآورده کنه، و کار خودش رو انجام بده.

حالا شما چطور شُکر قرآن حکیم رو بجا میارین؟ نه با اعلام اینکه ممنونم اپلیکیشن، هزار بار شُکرت! بلکه وقتی یاد بگیرین چطور ازش به بهترین شکل ممکن استفاده کنین، ابزارهاش رو بشناسید و برای خودتون بکار بگیرین.

وَاشْکُرُوا لِی وَلَا تَکْفُرُونِ، و شُکر نعمتام رو بجا بیارین، و کفر نعمت نکنین (۲:۱۵۲)

از زبان اپلیکیشن، کفر نعمت ما یعنی پوشوندن قابلیتاش، از دید خودمون. یعنی ندیده گرفتن ابزاری که داریم، قابلیتهایی که داره. هر یک از این تواناییهاش که از دید ما پنهون باشه، یا ازش استفاده نکنیم، به زبان قرآنی به اون توانایی کفر ورزیدیم، کافر شدیم.

فرض کنیم اگه ندونیم چه ابزارایی واسه جستجو تو قرآن حکیم هست، نمیتونیم شُکر قابلیت جستجوش رو بجا بیاریم. واسه پیدا کردن سادۀ کلمات عربی، فارسی، انگلیسی، ریشه کلمات، یا جستجوی هوشمند با دوبار کلیک روی کلمات عربی، الی آخر.

البته قرآن حکیم، مثل هر نرم افزار یا اپلیکیشن دیگه ای، کامل نیست. برای همینه که دائما برنامه های گوشی ما آپدیت میشن. چون خیلی نیازهای ما رو نمیشناسن، یا نمیتونن به همه داده هایی که بهشون میدیم بها بدن، یا باگ دارن. اما اینکه خدا شاکره، یعنی هر عملی بکنیم، هر دکمه ای تو زندگیمون بزنیم، هر تلاشی کنیم، تو نرم افزار خدا گم نمیشه، بلا استفاده نمیمونه، در بازتاب عملمون تو کائنات مورد استفاده واقع میشه، خدا شُکرش رو بجا میاره.

إِن تُقْرِضُوا اللَّهَ، اگه به خدا قرض بدیم، یعنی از مال و علم و وقت و هنر و همتمون، در عالم خدا مایه بزاریم، قَرْضًا حَسَنًا، یه قرض زیبا، درست و خوب باشه، یُضَاعِفْهُ لَکُمْ، واستون مضاعفش میکنه، تاثیرش رو تو زندگیتون دوچندان میکنه… وَاللَّهُ شَکُورٌ، چون خدا شکوره، شاکر اعمال شماست (۶۴:۱۷). پس کافیه بلند شیم، یه عملی انجام بدیم، تا تغییر ناشی از تاثیرش رو تو زندگیمون ببینیم، به اضعاف مضاعف، بیشتر از عمل خودمون.

خب چی شد؟ هر کسی، بتونه از داشته هایی که داره، و ورودی هایی که زندگی بهش میده، بهترین استفاده ها رو بکنه تا زیباترین خروجی ها رو پس بده، شُکر داشته هاش رو بجا آورده. چون از اونا استفاده کرده. وقتی واسه بچّمون اسباب بازی میگیریم، هدفمون این نیست بگه متشکرم! میخوایم ازش استفاده کنه، مدتها باهاش سرگرم بشه، بکارش بگیره، ازش بهره ببره.

شُکر سلامت، یعنی تا سالمیم، به بهترین شکل ممکن همه اجزای بدنمون و بکار بگیریم. اینکه خدا میگه بیشتر مردم ناشُکرن، یعنی نعمات و ابزار متعددی بهشون دادم، از درون و از بیرون، ولی به کمک اونها سطح سلامت و درآمد و آرامش و امکانات و روابط و شرایط و اعتقادات و زندگی خودشون رو متحول نمیکنن، از نعمتاشون استفاده نمیکنن، فرصتها رو از دست میدن.

برای تمرین شاکر بودن، کافیه یه لیست از داشته هامون تهیه کنیم، و یکی یکی مرور کنیم: آیا من واقعا عملا چند درصد شاکر این نعمتم هستم؟ چقدر ازش استفاده میکنم؟ چقدر جا داره بیشتر بشناسمش و ازش بهره ببرم؟

إِنَّا هَدَیْنَاهُ السَّبِیلَ، ما آدما رو به مسیری که باید برن، مناسب شرایط و در راستای تعالیشونه، هدایت میکنیم، قدم به قدم پیششون میبریم. إِمَّا شَاکِرًا وَإِمَّا کَفُورًا، حالا یا شاکرن و از امکانات و موقعیت هاشون استفاده میکنن، یا کافرن و همه این نعمات و ابزار و امکانات رو به باد فنا میدن.

شکر نعمت، نعمتت افزون کند
کفر، نعمت از کفت بیرون کند

مطالب مرتبط: اسماء الحسنی