«اصحاب و برتری درجات آن ها نسبت به هم»

«اصحاب و برتری درجات آن ها نسبت به هم»

نویسنده : دکتر احمد علی الإمام

ترجمه :جهانگیر ولدبیگی

خداوند متعال در قرآن از عدالت و فضل و مقام و منزلت والای اصحاب یاد کرده  و خشنودیش را نسبت به آن ها بیان فرموده است.بعد از قرآن ذکر این عدالت و فضل و منزلت در سنّت پاک و مطهر پیامبر بزرگوار(ص)آمده است.

به نمونه هایی از این آیات و احادیث اشاره می کنیم:

۱.خداوند می فرماید:« وَالسَّابِقُونَ الأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِینَ وَالأَنصَارِ وَالَّذِینَ اتَّبَعُوهُم بِإِحْسَانٍ رَّضِیَ اللّهُ عَنْهُمْ وَرَضُواْ عَنْهُ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی تَحْتَهَا الأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدًا ذَلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ ».«پیشگامان نخستین از مهاجرین و انصار، و کسانی که به نیکی از آن ها پیروی کردند، خداوند از آن ها خشنود گشت، و آن ها (نیز) از او خشنود شدند و باغهایی از بهشت برای آنان فراهم ساخته، که نهرها از زیر درختانش جاری است; جاودانه در آن خواهند ماند و این است پیروزی بزرگ».(توبه/۱۰۰)

خداوند متعال از سابقین نخستین از مهاجرین و انصار وکسانی که به نیکی از آن ها تبعیت کرده اند خشنود و راضی شده و این را اعلان فرموده است.

همانا بندگان مخلص خدا مشمول رضوان و مغفرت بی منتهای پروردگار هستند و این فرموده خداوند تاکیدی است بر این مطلب:« فَإِن تَرْضَوْاْ عَنْهُمْ فَإِنَّ اللّهَ لاَ یَرْضَى عَنِ الْقَوْمِ الْفَاسِقِینَ ».«خداوند (هرگز) از جمعیت فاسقان راضی نخواهد شد».(توبه/۹۶)

۲.خداوند متعال می فرماید:« لَقَدْ رَضِیَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِینَ إِذْ یُبَایِعُونَکَ تَحْتَ الشَّجَرَهِ فَعَلِمَ مَا فِی قُلُوبِهِمْ فَأَنزَلَ السَّکِینَهَ عَلَیْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِیبًا».«خداوند از مؤمنان – هنگامی که در زیر آن درخت با تو بیعت کردند- راضی و خشنود شد،خدا آنچه را در درون دلهایشان (از ایمان و صداقت) نهفته بود می‏دانست از این رو آرامش را بر دلهایشان نازل کرد و پیروزی نزدیکی بعنوان پاداش نصیب آن ها فرمود».(فتح/۱۸)

اگر چه درجات اصحاب در فضل و برتری نسبت به هم متفاوت است اما این تفاوت هرگز منجر به تجریح و طعن و عیب گرفتن بر هیچ یک از آنان نمی شود و هرگز بهانه ای در این خصوص نخواهد بود.

با وجود تثبیت فضل و منزلت همه ی آن ها نسبت به غیر خود،برتری و فضل آنانی که در ایمان بر بقیه سبقت گرفته اند بیشتر است.سابقین نخستین از مهاجرین و انصار و کسانی که به نیکی از آنان تبعیت کردند در فضل و برتری سرآمد سایرین هستند.

آنان که قبل از فتح مکّه انفاق جان و مال کردند و در راه خدا مبارزه و جهاد نمودند،مقامشان والاتر از آنانی است که بعد از فتح مکّه انفاق و مبارزه کردند،هر چند به همه آنان وعده ی نیک و مغفرت خداوند داده شده است:«لَا یَسْتَوِی مِنکُم مَّنْ أَنفَقَ مِن قَبْلِ الْفَتْحِ وَقَاتَلَ أُوْلَئِکَ أَعْظَمُ دَرَجَهً مِّنَ الَّذِینَ أَنفَقُوا مِن بَعْدُ وَقَاتَلُوا وَکُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ ».«کسانی که قبل از فتح(فتح مکه)انفاق کردند و جنگیدند،با کسانی که پس از فتح انفاق کردند،یکسان نیستند.آن ها بلند مقام تر از کسانی هستند که بعد از فتح انفاق نمودند و جهاد کردند و خداوند به هر دو وعده ی نیک داده و خدا به آنچه انجام می‏دهید آگاه است».(حدید/۱۰)

اصحاب«بدر»به خاطر جهاد و سبقت در اسلام و ایمانشان نسبت به دیگران فضل و برتری دارند:« وَلَقَدْ نَصَرَکُمُ اللّهُ بِبَدْرٍ وَأَنتُمْ أَذِلَّهٌ فَاتَّقُواْ اللّهَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ».« خداوند شما را در «بدر» یاری کرد (و بر دشمنان پیروز ساخت)در حالی که شما (نسبت به آن ها)، ناتوان بودید.پس،از خدا بپرهیزید،تا شکر نعمت او را بجا آورده باشید». (آل عمران/۱۲۳)

پیامبر (ص)در مورد اصحاب بدر می فرماید:«و ما یدریک لعل الله أن یکون قد اطلع علی أهل بدر فقال:إعملوا ما شئتم فقد غفرت لکم».«تو چه می دانی شاید خداوند بر اهل بدر آگاه بوده است که فرموده است:انجام دهید آنچه  می خواهید چرا که شما را بخشیدم»(یعنی خدا قطعاً بر اهل بدر آگاه بوده است که خطاب به آن ها فرموده است…).[۱]

اصحاب«بیعت رضوان»نیز در فضل وبرتری بر غیر خود پیشی گرفته اند.خداوند در مورد آن ها می فرماید:« لَقَدْ رَضِیَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِینَ إِذْ یُبَایِعُونَکَ تَحْتَ الشَّجَرَهِ فَعَلِمَ مَا فِی قُلُوبِهِمْ فَأَنزَلَ السَّکِینَهَ عَلَیْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِیبًا ».«خداوند از مؤمنان – هنگامی که در زیر آن درخت با تو بیعت کردند- راضی و خشنود شد.خدا آنچه را در درون دلهایشان (از ایمان و صداقت) نهفته بود می‏دانست، از این رو آرامش را بر دلهایشان نازل کرد و پیروزی نزدیکی بعنوان پاداش نصیب آن ها فرمود».(فتح/۱۸)

——————————————————————-

منبع : عدالت اصحاب پیامبر(ص)و ذکر فضایل آن ها(رض)

مولف : استاد دکتر احمد علی الإمام

ترجمه :جهانگیر ولدبیگی