تاریخچه وضع کلمه کردستان
تاریخچه وضع کلمه کردستان
نویسنده : رشید یاسمی
دورۀ تسلط سلجوقیان اگر چه عنصر کُرد را زیر دست عنصر ترک نمود و مصائب بی پایان بر طوایف کرد وارد ساخت ولی این اختصاص را دارد که نام خاصی بر نواحی کرد نشین وضع شد سلجمقیان آنجا را از ولایات جبال جدا کردند و کردستان خواندند.
اگر چه موافق طبیعت زبان فارسی هیچ مانعی ندارد که از قدیم الایام ناحیه کردنشین را کردستان خوانده باشند ولی نخستین وقتی که این کلمه را می بینیم از دوره سلجوقیان است که رسما” آنجا را در دفاتر دیوانی باین نام ثبت کرده حدود قلمرو آنرا ضبط و تعیین نموده اند. نخستین کتابی که مبسوطا” از این ایالت سخن میراند و حدود و توابع آنرا ذکر می کند نزههالقلوب حمداللّه مستوفی است که در سال ۷۴۰هجری تحریر شده است:
«کردستان و آن ولایت است و حدودش به ولایت عراق عرب و خوزستان و عراق عجم و آذربایجان و دیار بکر پیوسته است:
آلانی_الیشتر_ بهار_ خفتیان_ دربند تاج خاتون_ دربند زنگی_ دزبیل_ دینوز_ سلطان آباد چمچمال_ شهر زور_ کرمانشاه(قرمیسین)_کرند و خوشان_ کنگور(قصراللصوص)_ ماهیددشت(مایدشت)_هرسین_وسطام».
بطوری که از خلاصه فوق معلوم میشود در اوایل قرن هشتم هجری ولایت کردستان علاوه بر نقاط کردنشین فعلی مغرب ایران، شامل قطعه ای زلرستان (الیشتر) و ناحیه شهر زور (عراق) نیز بوده است در وجه تسمیه شهر زور حمداللّه مستوفی می نویسد:
«آن را شهر زور بدان گویند که پیوسته حکامش اکراد بوده اند و هر کس را زور بیشتر بوده حاکم می شده»
الیشتر فعلاجزء پیشکوه لرستان است لکن در قرن چهارم هجری در دست امراء حسنویه کرد بوده است چنانکه در ص ۱۸۳ اشاره کردیم امیر ابو النجم بدربن حسنویه کرد در الیشتر بر روی آب کشکان پلی بزرگ ساخت که سالها ممر قوافل بود اکنون نیز بر جای است جز دو چشمه وسط که فرو افتاده است .
بنابر قول سر اورل اشتین باستان شناس انگلیسی که در ۱۹۳۵ میلادی بآنجا رفته است ارتفاع چشمه ها ۶۲ پا و طول پل ۲۱۳متر است در انتهای پل در ساحل راست رودخانه تخته سنگی است که خط کوفی ظریفی بر آن نقش شده است.
بنابر ترجمه پرفسور کرامر لیدنی این پل بفرمان نجم الدین بدر در سال ۳۸۹ شروع و در ۳۹۹ ختم شده است.
————————————
منبع :کُــــــــــــــــــــــــــــــــــــرد و پیوستگی نژادی و تاریخی او / تالیف: رشید یاسمی
