روزه در بیماران دیابتی و قلبی
روزه در بیماران دیابتی و قلبی
ماه رمضان، فرصتی است که همه دوست دارند در
برکت و رحمت گسترده‌اش شریک باشند.
در این میان، بیماران، سالمندان و کسانی که
وضعیت‌های خاص فیزیولوژیکی مانند بارداری و شیردهی را از سر می‌گذرانند، معمولا با
یک سوال عمده مواجه‌اند: آیا می‌توانند روزه بگیرند یا نه؛ و این که اگر روزه بگیرند،
آیا با مشکل روبه‌رو نخواهند بود؟
اگرچه نمی‌توان برای همه بیماران مزمن، یک
حکم کلی صادر کرد و هر بیمار، شرایط خاص خود را دارد و فقط و فقط پزشک معالجش می‌تواند
درباره این که او می‌تواند روزه بگیرد یا نه، نظر قطعی بدهد؛ با این حال نکاتی در
مورد هر بیماری وجود دارد که می‌تواند به تصمیم‌گیری درست بیمار و پزشکان کمک کند.
مرور این نکات، شاید چند فایده مهم داشته
باشد؛ اول این که در هر شرایطی، روزه گرفتن به صلاح فرد نیست و حتی از لحاظ شرعی
هم توصیه نمی‌شود. دوم این که می‌توان با ایجاد برخی تنظیم‌ها در برنامه غذایی و
دارویی و آگاهی از علائم هشدار، در بسیاری از بیماری‌ها به راحتی روزه‌داری کرد،
بدون اینکه هیچ مشکل جدی‌ای به وجود آید.
در این نوشتار، برای رعایت اختصار، تنها به
چند بیماری مزمن که شیوع بیشتری دارد، اشاره می‌شود.
بیماران دیابتی
بیمار دیابتی که بدون انجام مشاوره با پزشک،
روزه‌داری می‌کند، در معرض خطر جدی افزایش درازمدت قند خون قرار دارد که این امر
علاوه بر عوارض جسمی، عوارض جانبی دیگری از جمله افزایش هزینه و حتی غیر ممکن شدن
درمان را در پی دارد.
حفظ مقدار قند خون در محدوده طبیعی، بین ۶۰
تا ۱۴۰ میلی گرم درصد، هدف اصلی در درمان دیابت است؛ از طرف دیگر نوع تغذیه، و
بالطبع روزه‌داری، می‌تواند روی این شاخص مهم سلامت بیمار، تاثیر جدی بگذارد.
کارشناسان اعتقاد دارند افرادی که قادر به
کنترل قند خون خود در حد طبیعی هستند، با داروهای خوراکی یعنی قرص، با رعایت شرایط
خاص و اندازه‌گیری به‌موقع قند خون‌شان، می‌توانند با سلامت و اطمینان کافی در این
فریضه الهی شرکت کنند. بنابراین، شاید بتوان گفت:
اولین قدم برای فرد دیابتی که می‌خواهد در
فریضه روزه همگام سایرین باشد، این است که تجهیزات لازم برای اندازه‌گیری قند خون،
یا حداقل ادرار را در منزل داشته باشد.
بدون پایش مداوم قند خون، یا تخمین آن از طریق
آزمایش ادرار، نمی‌توان از ایمن بودن روزه‌داری اطمینان کافی داشت.
به گفته متخصصان، میزان قند خون بیماران دیابتی
روزه‌دار باید قبل از سحر حداکثر ۱۲۰ میلی گرم درصد، دو ساعت بعد از سحر حداکثر ۱۶۰
میلی گرم درصد، بین ساعت ۱ تا ۳ بعدازظهر حداقل ۷۰ میلی گرم درصد، قبل از افطار
حداکثر ۱۲۰ میلی گرم درصد و دو ساعت بعد از افطار حداکثر ۱۶۰ میلی گرم درصد باشد.
پزشکان توصیه می‌کنند بیماران روزه‌دار در
هنگام افطار، قبل از خوردن هر غذایی، قرص خود را میل کنند و پس از گذشت مدتی، غذا
خوردن را آغاز کنند.
اما قضیه در مورد بیماران تحت درمان با
انسولین فرق می‌کند. استفاده از این دارو با احتمال بالای افت قند خون همراه است،
بنابراین لازم است این بیماران در فواصل نزدیک به‌هم غذا میل کنند، به همین دلیل،
روزه‌داری به هیچ عنوان برای آنها توصیه نمی‌شود.
ضمن اینکه بیماران انسولینی، معمولا نمی‌توانند
نوبت تزریق خود را، مگر در موارد خاص و زیر نظر مستقیم پزشک معالج، حذف یا جابه‌جا
کنند. به همین دلیل توصیه تمام پزشکان و متخصصان به این بیماران این است که روزه
نگیرند.
بیماری‌های قلبی
مطالعات نشان داده‌اند روزه‌داری می‌تواند
با کم کردن عوامل خطر، به پیشگیری از بیماری‌های قلبی کمک کند. دکتر مظهری درباره
اثر روزه می‌گوید: «در طول ماه مبارک رمضان، سطح هموسیستئین خون به مقدار قابل
ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد و این اثر در کنار کاهش میزان چربی‌های خون و حتی تعدیل
وزن بدن، می‌تواند باعث کنترل بیماری‌های قلبی- عروقی شود.»
اما درباره افرادی که کارشان از این مرحله
گذشته و به این بیماری‌ها مبتلا شده‌اند، چون باید داروهای خود را رأس ساعت مشخصی
مصرف کنند، اغلب اجازه روزه گرفتن به آنها داده نمی‌شود.
افت سطح داروهای قلبی، باعث عوارض جبران‌ناپذیری
نظیر بزرگ شدن قلب و حتی سکته و حملات قلبی می‌شود. ضمن این که به دلیل حساسیت این
بیماران به انواع استرس‌ها، حتی احساس گرسنگی برایشان مناسب نیست.
دکتر فرنوش صفوی‌فر
به عنوان یک بیمار دیابتی از ارائه اطلاعات مربوطه در این ایّام مبارک بسیار ممنونم. خدای تبارک و تعالی عبادات همه ما را قبول فرمایاد !