آسیب‌شناسی قرآنی کرونا و نحوه‌ی تعامل صحیح با آن
آسیب‌شناسی قرآنی کرونا و نحوه‌ی تعامل صحیح با آن
نویسنده: محمد حامدی
حدود ۹ ماه از حضور کرونا در میان ما و همه‌ی ممالک دنیا می‌گذرد. و هنوز مشغول تاخت و تاز است و ظاهراً نه تنها قصد رفتن ندارد، بلکه در حال محکم کردن جایگاه خویش نیز می‌باشد. و هر روز تعدادی از عزیزان‌مان را از ما می‌گیرد. و از این طریق، جو ترسناکی را ایجاد نموده است. به حدی که زندگی را بر همگان تلخ نموده و باعث تنهایی عجیب و کمرشکن انسان‌ها شده است. و دید و بازدیدها و صله‌ی ارحام خاتمه یافته و حتی در سوگواری‌ها نیز خبری از همکاری‌های اجتماعی و دلنوایی وجود ندارد. و همگان حتی اعضای نزدیک خانواده نیز از دیدار یکدیگر محروم شده اند. بازار کسب و کار برای بیشتر انسان‌ها کساد شده و گرانی نیز بدان افزوده شده است. و مشکلات به حدی عمیق شده که تقریباً به صورت لاینحل درآمده است. و سایه‌ی یأس و ناامیدی بر سر همگان گسترده شده است. در این حال، با وجود رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و دعاهای فراوان، هنوز خداوند ما را مستحق رهایی از این وضعیت ناگوار نمی‌داند. در این راستا به عنوان آسیب‌شناسی موضوع از دیدگاه قرآن، به این منبع سعادت‌بخش مراجعه نمودیم و چاره‌ی کار را در امور زیر یافتیم:
در این مورد بخوانید: آیا کرونا عذابی الهی است یا امری طبیعی!؟
۱. در این تحقیق متوجه این امر شدیم که خداوند، هرگز خواهان آزار ما نبوده و نخواهد بود.
الرحمن الرحیمَ [سوره الفاتحه: آیه ۲]
خداوند، جالب منافع ودافع مضرات است.
هُوَ الَّذِی خَلَقَ لَکُمْ مَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ ۚ وَهُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ [سوره البقره: آیه ۲۹]
او خدایی است که همه موجودات زمین را برای شما خلق کرد، و پس از آن به خلقت آسمانها نظر گماشت و هفت آسمان را بر فراز یکدیگر برافراشت و او به همه چیز داناست.
۲. متوجه این امر شدیم که خداوند، دعاهای‌مان را در صورتی که با موازین قرآنی هم‌خوانی داشته باشند، می‌پذیرد.
وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ ۖ أُجِیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ ۖ فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ [سوره البقره: آیه ۱۸۶]
و چون بندگان من (از دوری و نزدیکی) من از تو پرسند، (بدانند که) من به آنها نزدیکم، هرگاه کسی مرا خواند دعای او را اجابت کنم. پس باید دعوت مرا (و پیغمبران مرا) بپذیرند و به من بگروند، باشد که (به سعادت) راه یابند.
۳. این را دریافتیم که خداوند، نسبت به آفرینش ما و عباداتمان بی‌نیاز است. و در مقابل، ما به خداوند نیازمندیم.
۞ یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ ۖ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ [سوره الفاطر: آیه ۱۵]
ای مردم، شما همه به خدا فقیر و محتاجید و تنها خداست که بی‌نیاز و غنیّ بالذّات و ستوده صفات است.
وَمَنْ جَاهَدَ فَإِنَّمَا یُجَاهِدُ لِنَفْسِهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ لَغَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِینَ [سوره العنکبوت: آیه ۶]
و هر که (در راه ایمان) جهد و کوشش کند به سود خود کند که خدا از (طاعت و عبادت) عالمیان البته بی‌نیاز است.
۴. متوجه این امر شدیم که خداوند، در دینش برای ما آسانی را مقرر نموده و سختی را نمی‌طلبد.
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَىٰ وَالْفُرْقَانِ ۚ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ ۖ وَمَنْ کَانَ مَرِیضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ ۗ یُرِیدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَلَا یُرِیدُ بِکُمُ الْعُسْرَ وَلِتُکْمِلُوا الْعِدَّهَ وَلِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاکُمْ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ [سوره البقره: آیه ۱۸۵]
ماه رمضان ماهی است که قرآن در آن نازل شده برای هدایت بشر و برای راهنمایی و امتیاز حق از باطل، پس هر که دریابد ماه رمضان را باید آن را روزه بدارد، و هر که ناخوش یا در سفر باشد (به شماره آنچه روزه خورده است) از ماهای دیگر روزه دارد، که خداوند برای شما حکم را آسان خواسته و تکلیف را مشکل نگرفته، و خواسته تا اینکه عدد روزه را تکمیل کرده و خدا را به عظمت یاد کنید که شما را هدایت فرمود، باشد که (از این نعمت بزرگ) سپاسگزار شوید.
۵. این را دانستیم که زندگی دنیا محلی برای امتحان انسان در قالب امور خوشایند و ناخوشایند است.
نه زندگی بر طبق خواسته های ما.
وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ [سوره البقره: آیه ۱۵۵]
و البته شما را به پاره‌ای از سختی‌ها چون ترس و گرسنگی و نقصان اموال و نفوس و آفات زراعت بیازماییم، و صابران را بشارت و مژده بده.
الَّذِی خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَیَاهَ لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا ۚ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْغَفُورُ [سوره الملک: آیه ۲]
خدایی که مرگ و زندگانی را آفرید که شما بندگان را بیازماید تا کدام نیکوکارتر (و خلوص اعمالش بیشتر) است و او مقتدر و بسیار آمرزنده است.
۶. متوجه این امر شدیم که وقوع مصائب، در قالب امور زیر دسته‌بندی شده‌اند:
الف) تعدادی از آنها به عنوان سوال امتحانی انسان مقرر شده‌اند.
وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ [سوره البقره: آیه ۱۵۵]
و البته شما را به پاره‌ای از سختی‌ها چون ترس و گرسنگی و نقصان اموال و نفوس و آفات زراعت بیازماییم، و صابران را بشارت و مژده بده.
ب) تعدادی دیگر به عنوان کانالی برای تأمین مصالح حقیقی انسان معین شده‌اند.
کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ کُرْهٌ لَکُمْ ۖ وَعَسَىٰ أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئًا وَهُوَ خَیْرٌ لَکُمْ ۖ وَعَسَىٰ أَنْ تُحِبُّوا شَیْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَکُمْ ۗ وَاللَّهُ یَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ [سوره البقره: آیه ۲۱۶]
حکم جهاد بر شما مقرّر گردید و حال آنکه بر شما ناگوار و مکروه است، لکن چه بسیار شود که چیزی را مکروه شمارید ولی به حقیقت خیر و صلاح شما در آن بوده، و چه بسیار شود چیزی را دوست دارید و در واقع شرّ و فساد شما در آن است، و خدا (به مصالح امور) داناست و شما نادانید.
ج) بعضی از آنها نیز به عنوان پالایشگر ناخالصی‌های موجود در انسان مقرر شده‌اند.
أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا یُفْتَنُونَ ⭐️ ولَقَدْ فَتَنَّا الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ ۖ فَلَیَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِینَ صَدَقُوا وَلَیَعْلَمَنَّ الْکَاذِبِینَ [سوره العنکبوت: آیات ۲ و ۳]
آیا مردم چنین پنداشتند که به صرف اینکه گفتند ما ایمان (به خدا) آورده‌ایم رهاشان کنند و هیچ امتحانشان نکنند؟ ⭐️ و محققا ما اممی را که پیش از اینان بودند به امتحان و آزمایش آوردیم، و همانا خدا دروغگویان و راستگویان را کاملا می‌شناسد.
د) تعدادی دیگر محصول گناهان و تخلفات آگاهانه و مصرانه‌ی ما از خداوند و دینش است.
وَمَا أَصَابَکُمْ مِنْ مُصِیبَهٍ فَبِمَا کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَیَعْفُو عَنْ کَثِیرٍ [سوره الشوری: آیه ۳۰]
و آنچه از رنج و مصائب به شما می‌رسد همه از دست (اعمال زشت) خود شماست در صورتی که خدا بسیاری از اعمال بد را عفو می‌کند.
ه) تعدادی دیگر از آنها نیز نتیجه‌ی اداره‌ی زندگی انسان‌ها از بر طبق مکاتب بشری و غیر دینی است.
ظَهَرَ الْفَسَادُ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا کَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ لِیُذِیقَهُمْ بَعْضَ الَّذِی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ [سوره الروم: آیه ۴۱]
فساد و پریشانی به کرده بد خود مردم در همه برّ و بحر زمین پدید آمد تا خدا هم کیفر بعضی اعمالشان را به آنها بچشاند، باشد که (از گنه پشیمان شده و به درگاه خدا) باز گردند.
۷. این را دانستیم که باید انتظاراتمان از زندگی دنیا را بر طبق واقعیات موجود، تنظیم کنیم نه خواسته های خود. در غیر این‌صورت دچار افسردگی و ناامیدی خواهیم شد.
لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِی کَبَدٍ [سوره البلد: آیه ۴]
که ما انسان را به حقیقت در رنج و مشقّت آفریدیم (و به بلا و محنتش آزمودیم).
انتظارات انسان‌ها از زندگی در سه حالت دسته بندی می شوند:
الف) بیشتر از واقع
ب) برابر واقع
ج) کمتر از واقع
بهترین راهکار در راستای کسب زندگی خوشایند این است که از تنظیم انتظارات بصورت بیشتر از واقع، به شدت خودداری کنیم و همیشه در حد واقع و یا کمتر از واقع به تنظیم انتظاراتمان از زندگی بپردازیم.
مَا أَصَابَ مِنْ مُصِیبَهٍ فِی الْأَرْضِ وَلَا فِی أَنْفُسِکُمْ إِلَّا فِی کِتَابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَهَا ۚ إِنَّ ذَٰلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسِیرٌ ⭐️ لکَیْلَا تَأْسَوْا عَلَىٰ مَا فَاتَکُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاکُمْ ۗ وَاللَّهُ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ [سوره الحدید: آیات ۲۲ و ۲۳]
هر رنج و مصیبتی که در زمین (از قحطی و آفت و فقر و ستم) یا در نفس خویش (چون ترس و غم و درد و الم) به شما رسد همه در کتاب (لوح محفوظ ما) پیش از آنکه همه را (در دنیا) ایجاد کنیم ثبت است و البته این کار بر خدا آسان است. ⭐️ (این تقدیر حق را بدانید) تا هرگز بر آنچه از دست شما رود دلتنگ نشوید و به آنچه به شما می‌دهد مغرور و دلشاد نگردید، و خدا دوستدار هیچ متکبر خودستایی نیست.
۸. این را دانستیم که خوشبختی فقط با کسب مادیات (آسایش) حاصل نمی‌شود، بلکه در کنار آن به آرامش روحی نیز نیازمندیم. که تنها در سایه‌ی بندگی کامل و خالصانه‌ی خداوند و پرهیز از گناهان حاصل می‌شود.
مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَىٰ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاهً طَیِّبَهً ۖ وَلَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ [سوره النحل: آیه ۹۷]
هر کس از مرد و زن کار نیکی به شرط ایمان به خدا به جای آرد ما او را به زندگانی خوش و با سعادت زنده ابد می‌گردانیم و اجری بسیار بهتر از عمل نیکی که می‌کردند به آنان عطا می‌کنیم.
الَّذِینَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ ۗ أَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ [سوره الرعد: آیه ۲۸]
آنها که به خدا ایمان آورده و دلهاشان به یاد خدا آرام می‌گیرد، آگاه شوید که تنها یاد خدا آرام‌بخش دلهاست.
أَلَا إِنَّ أَوْلِیَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ [سوره یونس: آیه ۶۲]
آگاه باشید که دوستان خدا هرگز هیچ ترسی (از حوادث آینده عالم) و هیچ حسرت و اندوهی (از وقایع گذشته جهان) در دل آنها نیست.
۹. متوجه این حقیقت شدیم که تداوم مصائب، نشانه‌ی عدم رضایت خداوند از نحوه‌ی دینداری ماست.
وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا قَرْیَهً کَانَتْ آمِنَهً مُطْمَئِنَّهً یَأْتِیهَا رِزْقُهَا رَغَدًا مِنْ کُلِّ مَکَانٍ فَکَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذَاقَهَا اللَّهُ لِبَاسَ الْجُوعِ وَالْخَوْفِ بِمَا کَانُوا یَصْنَعُونَ [سوره النحل: آیه ۱۱۲]
و خدا بر شما حکایت کرد و مثل آورد مثل شهری را که در آن امنیت کامل حکمفرما بود و اهلش در آسایش و اطمینان زندگی می‌کردند و از هر جانب روزی فراوان به آنها می‌رسید تا آنکه اهل آن شهر نعمتهای خدا را کفران کردند، خدا هم به موجب آن کفران و معصیت طعم گرسنگی و بیمناکی را به آنها چشانید و چون لباس، سراپای وجودشان را پوشاند.
وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَهً ضَنْکًا وَنَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ أَعْمَىٰ [سوره طه: آیه ۱۲۴]
و هر کس از یاد من اعراض کند همانا (در دنیا) معیشتش تنگ شود و روز قیامتش نابینا محشور کنیم.
۱۰. این را دانستیم که خداوند، در صورتی مصائب را از زندگی ما برطرف خواهد نمود که شروط سه‌گانه‌ی ذیل را به صورت همسان رعایت کنیم:
الف) همه‌ی اسباب دفع مصائب را بر طبق فرمان خدا از طریق اجرای فرامین متخصصین مربوطه دقیقاً بکار گیریم.
ب) بعد از بکارگیری اسباب مربوطه برای تحقق نتایجشان از طریق دعا خداوند را عاجزانه به فریاد بطلبیم.
ج) سریعاً و بصورت عملی از همه‌ی گناهان کوچک و بزرگ خویش ، توبه نماییم.
با عنایت به اصول قرآنی فوق متوجه این امر شدیم که با حضور طولانی ویروس کرونا در میان ما، هنوز راهکارهای سه گانه ی دفع مصائب موجود در قرآن را دقیقاً به صورت همسان بکار نگرفته ایم. زیرا:
الف) تعدادی از ما نسبت به اجرای دستورالعمل‌های پزشکان بی‌توجه یا کم‌توجهی می‌کنیم.
ب) بعضی از ما در زمینه‌ی دعا کم‌کاری می‌نماییم.
ج) اکثریت ما در زمینه‌ی توبه و بازگشت عملی از گناهان به سوی خداوند ، کوتاهی می‌کنیم. و آن را جدی نمی گیریم.و بسیار کم بدان توجه می کنیم.
لذا به صورت عاجزانه از خود و از شما عزیزان خواستاریم که شروط مذکور را کاملاً و به صورت همسان بکار گیریم تا خداوند رحمان نیز ویروس کرونا و سایر مصائب را از زندگی ما برطرف نماید.
قَالَ هَلْ آمَنُکُمْ عَلَیْهِ إِلَّا کَمَا أَمِنْتُکُمْ عَلَىٰ أَخِیهِ مِنْ قَبْلُ ۖ فَاللَّهُ خَیْرٌ حَافِظًا ۖ وَهُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ [سوره یوسف: آیه ۶۴]
یعقوب گفت: آیا من همان قدر درباره این برادر به شما مطمئن و ایمن باشم که پیش از این درباره برادرش (یوسف) مطمئن بودم؟ البته خدا بهترین نگهبان و مهربانترین مهربانان است.
برادر کوچک شما محمد حامدی
@mohamadhamedy
