حج و تربیت

حج و تربیت

نویسنده: محمد احمدیان

حج ، تدبر در قرآن (۱۶)

?”الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌ ۚ فَمَنْ فَرَضَ فِیهِنَّ الْحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِی الْحَجِّ ،وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ یَعْلَمْهُ اللَّهُ ۗ وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوَىٰ ۚ وَاتَّقُونِ یَا أُولِی الْأَلْبَابِ”( بقره/۱۹۷) ۗ
(حجّ در ماههاى معینى است. پس هر کس در این [ماه‌]ها، حجّ را [برخود] واجب گرداند، [بداند که‌] در اثناى حجّ، همبسترى و گناه و جدال [روا] نیست، و هر کار نیکى انجام مى‌دهید، خدا آن را مى‌داند، و براى خود توشه برگیرید که در حقیقت، بهترین توشه، پرهیزگارى است، و اى خردمندان! از من پروا کنید.)

در این مورد بخوانید: مرگ، عشق، اتحاد: درس هایی از حج

☀️ نکات قابل تدبر در آیه:

۱⃣نکته ی اول:
قید معلومات در آیه، اشاره به ماههای شوال، ذولقعده و ده روز ذی الحجه است، صرف نظر از اختلاف رای فقها و امامان، با این قید محدودیت ایام عبادی حج را بیان می کند.

۲⃣نکته ی دوم:
پیام صریح و روشن تربیتی در حج است؛ که با بستن احرام آغاز می گردد که شامل چند قاعده ی تربیتی است:

✅ قاعده ی اول: تربیت نفس
کنترل نفس در سطح بسیار عالی، آنهم پرهیز از جماع و همبستری می باشد، که اساسی ترین تسلط بر خواهش های نفسانی را می رساند.

✅قاعده ی دوم: تربیت اجتماعی
واژه ی ” فسق” در آیه، به معنی بیرون رفتن از دایره ی شریعت است، چون دایره و محدوده ی شریعت، مجموعه قوانین و مقراتی است که حقوق فردی و عمومی جامعه در آن محفوظ می ماند.

✅قاعده ی سوم: تربیت زبانی
پرهیز از جدل در گفتار و محاوره در دوره ی احرام، نوعی آموزش عملی گفتاری است، که حاجی در ایام احرام، باید پیوسته آن را تمرین نماید؛ وبه بعد از خارج شدن از احرام به بخشی از شخصیت تربیتی او افزوده شود.

۳⃣نکته ی سوم:
با پرهیز از موارد فوق، رفتار و گفتار حاجی در جهت خیر و نیکی به پیش می رود؛ و هیچ عملی از او سر نمی زند؛ مگر اینکه خداوند ناظر آن بوده و بدان آگاه می باشد. این پیام در آیه بیانگر این نکته است که حاجی را متوجه نماید بخشی از تربیت او، تقویت بعد نظارتی خداوند بر عملکرد یومیه اوست.

۴⃣نکته ی چهارم:
کسب توشه با توجه به سفر حج، بیانگر دو توشه است:

☑️۱- توشه ی مادی، که شامل نیازمندی ها خوارکی و لوازم برای سفر حج است، تا حاجی اسباب زحمت دیگران نگردد.

☑️۲- توشه ی معنوی؛ خوراک روح است، که فلسفه ی حج در آن تجلی می یابد، به همین جهت قرآن ” تقوا” را به عنوان توشه ی معنوی مورد سفارش قرار می دهد، چون تقوا تضمین کننده ی بعد معنوی شخصیت حاجی می باشد.

۵⃣نکته ی پنجم:
درس پایانی حج، متوجه فرزانگان است، طبق این توصیف از نظر قرآن، حاجی فرزانه کسی است که از سفر و مناسک حج، کسب تقوا و رسیدن به آن است؛ و بعد از بازگشت، الگوی عملی از اسلام باشد.

✍? سقز: محمد احمدیان
تیرماه ۱۴۰۱
@ahmadian_saqqez