اسماء الله، درس بیست و چهارم، عفو / عَفُوّ

اسماء الله، درس بیست و چهارم، عفو / عَفُوّ

مقابل عفو، عذابه (۹:۶۶). یعنی یا میگذری، راه خودتو میگیری میری؛ یا سه حالت پیش روته: وای میسی خودت عذاب کنی، واگذار میکنی خدا عذاب کنه، منتظر میمونی دیگران عذاب کنن. در هر سه حالتشم، از کار و زندگی خودت باز میشی.

عذاب دادن و معذّب بودن، از یه ریشه هستن. قانون سوم نیوتون میگه: هر عملی، عکس‌العملی داره، برابر، در خلاف جهت عمل اول. یعنی اگه من مُشت به دیوار بکوبم، همون ضربه ای که میزنم، با همون شدت به مُشتم برمیگرده. تفاوتی نیست بین اونکه عذاب کرده، مشت زده، با اونکه عذاب شده، مشت خورده. هر دو یکسان ضربه میبینن، مهم نیست کی شروع کرده یا مقصره.

پس عذاب دو طرفست، فقط ظالم رو درگیر نمیکنه. اما عفو یک طرفست، فقط مظلوم رو رها میکنه. اونوقت دیگه ظالم میمونه و ظلمش، خودش و خدای خودش. یا توبه و اصلاح میکنه، یا به ظلمش ادامه میده و با یکی دیگه درگیری پیدا میکنه. لَهَا مَا کَسَبَتْ، هرچی کسب کنه، خوب و بدش مال خودشه، وَلَکُم مَّا کَسَبْتُمْ، و شما هم همینطور. لَا تُسْأَلُونَ عَمَّا کَانُوا یَعْمَلُونَ، شما مسئول کارای اونا نیستین، اونا هم همینطور (۲:۱۴۱).

خُذِ الْعَفْوَ، تو راه عفو رو در پیش بگیر، وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ، و بجای غلط کاریا، کارای درست رو ببین. اشتباهی دیدی، راهکارشو بده. ولی انتظار نتیجه، نداشته باش! ممکنه نَشنَوَن، جبهه بگیرن، مسخره کنن. أَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِینَ، اعراض کن از آدمای نادون. بجای کنار گذاشتن، یا دعوا و درگیری، از سر راهشون برو کنار. در عرض و به موازاتشون حرکت کن. راه خودتو با اونا، یا راه اونا رو با خودت سدّ نکن، که تصادف بشه! (۷:۱۹۹)

قرآن میگه جَزَاءُ سَیِّئَهٍ سَیِّئَهٌ مِّثْلُهَا، جزای هر بدی، یه بدیه مثل خودش. ولی نمیگه جزا دادن، کار اونیه که بهش ظلم شده! فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ، پس هرکی ببخشه و اصلاح کنه روابطو، کنترل کنه خودشو، فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ، اجرش با خداست. نه اینکه عفو کرده، منّتی سر خدا داشته باشه، طلبکار بشه! اجر عفوش، عبورشه از عذابش. رهایی از تنشی، که قاتل جسمشه و روحش (۴۲:۴۰).

إِنَّهُمْ لَیَقُولُونَ مُنکَرًا، آخه خدایا حرف و عملشون خیلی زشته، وَزُورًا، زور میگن، زور به آدم میارن! وَإِنَّ اللَّهَ لَعَفُوٌّ، خدا هم خیلی عَفُوِّ! هم از تو، هم از اونا میگذره (۵۸:۲). وَلْیَعْفُوا، پس شما هم عفو کنین، بگذرین، وَلْیَصْفَحُوا، و از صفحۀ دلتون کامل پاک کنین. هی این صفحه های قدیمی رو پخش نکنین رو پردۀ ذهنتون، که تازه بشه زخم دلتون (۲۴:۲۲).

زمین گِرده، دائما میچرخه. عَفَا اللَّهُ عَمَّا سَلَفَ، خدا عفو کرد هرچی سابق بود، سوء سابقه ما بود. وگرنه به عقوبت شرک و کفر و ظلم پدرانمون، ما الان اینجا نبودیم. وَمَنْ عَادَ، و هرکی هم تعدّی کرد، سدّ راه شد، حریم ها رو شکست: فَیَنتَقِمُ اللَّهُ مِنْهُ، انتقام میگیره خدا ازش (۵:۹۵). انتقام چی بود؟ یعنی سیستم خدا اونو پس میزنه، باهاش مقابله میکنه، اجازۀ پیشروی به حریم، بهش نمیده. تا کِی؟ تا وقتی اون تجاوز خاتمه پیدا کنه، ادامه دار نشه. اونوقت این ظلم هم، میره در خاطرات گذشتۀ عالم. پس از اول: عَفَا اللَّهُ عَمَّا سَلَفَ، خدا عفو کرد هرچی سابق بود.

پس کلید عفو چی بود؟ یادمون نره هرکی بدی کرد، مَا ظَلَمُونَا، به ما ظلم نکرده، وَلَٰکِن کَانُوا أَنفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ، به خودش ظلم کرده (۲:۵۷). لَا تَحْسَبُوهُ شَرًّا لَّکُم، حساب نکنین بدیش شرّ شده براتون، بَلْ هُوَ خَیْرٌ لَّکُمْ، بلکه هر ضربه ای خوردین، خیر بوده، بعدها مصلحتش آشکار میشه (۲۴:۱۱).

وَإِن تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا، و اگه صبر کنین و جلوی عکس العمل آنی خودتون رو بگیرین، تقوا کنین، لَا یَضُرُّکُمْ کَیْدُهُمْ شَیْئًا، نقشه و نقش منفیشون، هیچ ضرری به شما نمیزنه. إِنَّ اللَّهَ بِمَا یَعْمَلُونَ مُحِیطٌ، چون خدا احاطۀ کامل داره به کار هایی که میکنن، حرفایی که میزنن. نیت و حرف و عملِ اونا، همچنین شما، و سایر آدما (۳:۱۲۰)

آن کس که بدم گفت، بدی سیرت اوست
وان کس که مرا گفت نکو، خود نیکوست

حال متکلّم از کلامش پیداست
از کوزه برون همان تراود، که در اوست
(شیخ بهایی – رباعی ۱۹)

مطالب مرتبط: اسماء الحسنی