خاطراتی پیرامون ماه روزه و رمضان
خاطراتی پیرامون ماه روزه و رمضان
نویسنده: امام شهید حسن البناء / مترجم: مصطفی اربابی
اصول اساسی که هدایت قرآنی بر آن استوار است:
رمضان ماه تفکر و معنویت و توجه به سوی خداست، و در آنچه که به یاد دارم این است که سلف صالح، چون روی می آورد، با یکدیگر خداحافظی می کردند، تا در نماز عید با هم دیدار کنند… احساس شان این بود که ماه رمضان، ماه عبادت و روزه و قیام است.
پس می باید در آن با خدای خود خلوت کنبم… برادران حقیقت این است که من می خواستم فرصتی را بیابم که حدیث های گذشته را ادامه دهیم حتی در رمضان. ولی وقت مناسب را به دست نیاوردم.
چون بیشتر سال را پیرامون نگرشهایی در قرآن سپری کردیم، دوست دارم که ماه رمضان را در تطبیق زندگی مان با قرآن سپری کنیم… به خصوص که بسیاری از برادران نماز تراویح می خوانند. و کارشان طولانی است و یک بار هم که شده که قرآن را در نماز ختم می کنند… این روشی است جالب که مفاهیم فیض و رحمت از آن فرو می ریزد.
جبرییل به پیامبر (ص) سالی یکبار قرآن تدریس می کرد. پیامبر (ص) بسیار سخاوتمند و اهل بخشش بودند، و در رمضان و در هنگام درس قرآن با جبرییل، بیش از سایر اوقات بخشنده بودند، و حتی از باد صبا نیز بخشنده تر… این تکرار قرآن با جبرییل ادامه یافت، تا که در سال آخر حیات مبارک پیامبر (ص) درس قرآن دوبار با جبرییل تکرار شد. و این کار این پیام را داشت که پایان حیات مبارک پیامبر (ص) در دنیا سر رسیده است.
امام احمد و طبرانی روایت می کنند حدیثی را که می فرماید: « روزه و قرآن برای بنده در روز قیامت شفاعت می کنند. روزه می گوید: پروردگارا! او را از غذا و شهوت بازداشتم پس مرا شفیع او گردان. و قرآن می گوید خدایا خوابش را ربودم پس مرا شفیع او گردان پس هر دو شفیع او می شوند. »
برادران! ما به طور مفصل از عاطفه محبت و برادری که خداوند به دل های ما ارزانی فرموده است سخن گفتیم، که بارزترین نمونه آن این گردهمایی برای خداست اگر دیدار ما تا پایان ماه رمضان به تعویق می افتد و از دیدار هم محروم می شویم .. معنی این نیست که عاطفه محبت را که تعریف و تمجید شد، خاموش می کنیم یا به فراموشی می سپاریم. هرگز چنین نیست، زیرا که همواره دل ها و احساسات ما از این مجلس پاکیزه که از والاترین مفاهیم عزت و برادری در راه خداست، فیض و رحمت دریافت می کند.
بلکه من معتقدم که این مجلس به عنوان نمونه ای باقی می ماند، که همواره در جان ها و دل های ما نور آن فروزان و پایدار باشد، تا بعد از این مرخصی ( پایان ماه روزه) به خواست خداوند از آن دوباره برخوردار گردیم.
هر کدام از شما که نمازی را یم خواند امیدوارم برای برادرانش دعای خیر کند و این مهم را فراموش نکند. وانگهی همواره به یاد داشته باشید، اگر عاطفه و احساسات ما تشنه ی دیدار است دوست دارم این حقیقت را دریابید که جان های ما از سرچشمه ای جوشان و کاملتر و برتر بهره مند می گردد، و آن ارتباط با خدای تعالی است، و این بهترین آرزوی شخص مومن در دنیا و آخرت است.
برادران تلاش کنید که دل های شما در طول این ماه گرامی، برای رسیدن به رضای خدای تبارک و تعالی از پراکندگی دور باشد. زیرا روزه عبادتی است که خدا آن را مخصوص خود قرار داده است.
« هر عمل فرزند آدم برای اوست، مگر روزه، که از آن من است و من پاداش آن را می دهم. »
این حدیث قدسی اشاره دارد که هر عمل آدمی دارای نوعی فایده مملوس و آشکار است، و در هر عمل انسان نفس او سهمی دارد.. اگر به نماز عادت کند، سهم او روی آوردن بسیار به نماز است.. اگر به ذکر عادت کند، این که خدا را بسیار یاد کند و بسیار بگرید. اما روزه جز حرمان چیزی به همراه ندارد. و نفس انسان هیچ سهمی از آن دریافت نمی کند.
پس اگر بعضی از ما از دیدار برادران محروم می شویم، با مناجات و وقوف در پیشگاه خدا به خصوص در نماز تراویح بسیار احساس خوشبختی خواهیم کرد.
برادران: همواره به یاد داشته باشید که شما به قصد فرمانبرداری از خدا روزه می گیرید، و بکوشید که با دل هایتان با پروردگارتان ارتباط پیدا کنید.
برادران: حقا که رمضان ماهی است گرامی و در پیشگاه خدا مقامی بزرگ دارد که خداوند در کتابش آن را توضیح داده است:
« شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ » بقره /۱۸۵
« ( آن چند روز معیّن و اندک ) ماه رمضان است که قرآن در آن فرو فرستاده شده است ( و آغاز به نزول نموده است ودر مدّت ۲۳ سال تدریجاً به دست مردم رسیده است ) تا مردم را راهنمائی کند و نشانه‌ها و آیات روشنی از ارشاد ( به حق و حقیقت ) باشد و ( میان حق و باطل در همه‌ی ادوار ) جدائی افکند . »
و در آخر این آیه است که می خوانی: « یُرِیدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَلَا یُرِیدُ بِکُمُ الْعُسْرَ : خداوند آسایش شما را می‌خواهد و خواهان زحمت شما نیست »
پس در روزه فایده ای است که در آن ضرر وجود ندارد، و خداوند با تمام کردن روزه هدایت را برای بنده اش قرار داده است. پس هر گاه با اتمام این عبادات خداوند به تو توفیق بخشید، بدان که این در واقع هدایت تو است، و هدیه ای است که سزاوار سپاسگزاری است، و شخص مومن می باید خدا را در مقابل این هدایت بزرگ بداند:
« وَلِتُکْمِلُوا الْعِدَّهَ وَلِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاکُمْ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ » بقره /۱۸۵
« و ( خداوند ماه رمضان و رخصت آن را برای شما روشن داشته است ) تا تعداد ( روزهای رمضان ) را کامل گردانید و خدا را بر این که شما را ( به احکام دین که سعادتتان در آن است ) هدایت کرده است ، بزرگ دارید و تا این که ( از همه‌ی نعمتهای او ) سپاسگزاری کنید . »
برادرم: پس بنگر که خداوند بر این موارد چه چیزی را مقرر فرموده است:
« وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ » بقره/۱۸۶
« و هنگامی که بندگانم از تو درباره‌ی من بپرسند ( که من نزدیکم یا دور . بگو : ) من نزدیکم و دعای دعاکننده را هنگامی که مرا بخواند ، پاسخ می‌گویم ( و نیاز او را برآورده می‌سازم ) . پس آنان هم دعوت مرا ( با ایمان و عباداتی همچون نماز و روزه و زکات ) بپذیرند و به من ایمان بیاورند تا آنان راه یابند ( و با نور ایمان به مقصد برسند ) . »
برادرم: خداوند متعال از آن جهت این آیه را در اینجا قرار داده، که دلالت کند بر این که خدای تبارک و تعالی در این ماه گرامی از هر زمان دیگر به بنده اش نزدیکتر است.
خداوند ماه رمضان را ممتاز فرموده و درباره آن آیات و احادیث شریف آمده است. رسول خدا (ص) فرموده است: « چون ماه رمضان بیایید، درهای بهشت با می گردد و درهای دوزخ بسته می شود، و شیطان ها به زنجیر کشیده می شوند، و سپس منادی از جانب خدای تبارک و تعالی ندا می کند: ای جوینده شر بس کن و ای جوینده خیر پیش آی. »
برادرم: درهای بهشت باز می گردد زیرا که مردم به طاعت و عبادت و توبه روی می آورند، و اهل بهشت بیشتر می گردد. و شیاطین به زنجیر کشیده می شوند، زیرا مردم رجوع به خیر دارند، و از شیاطین کاری ساخته نیست.. پس روزها و شبهای رمضان، زمان نزول شرافت از پیشگاه خدا است.. تا به نیکی اهل خیر بیفزاید و زمینه مغفرت بدکاران را فراهم سازد، و همه را در مجموعه دوستان مقرب خویش قرار دهد.
رابطه معنوی و حسی بین نزول قرآن و ماه رمضان
برترین فضیلت این ماه گرامی، و برترین ویژگی آن این است، که خدای تعالی، ماه رمضان را به عنوان ماه نزول قرآن کریم برگزید.. این امتیازی است که رمضان را با سایر ماه ها ممتاز می سازد، به همین دلیل خداوند در کتاب خود در بین ماهها فقط از رمضان نام برده است:
« شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ » بقره /۱۸۵
« ماه رمضان است که قرآن در آن فرو فرستاده شده است »
در این جا یک رابطه معنوی و حسی بین نزول قرآن و ماه رمضان وجود دارد. این رابطه عبارت است از فرض شدن روزه در ماه نزول قرآن کریم. این بدان جهت است که روزه یعنی حرمان نفس از شهوات و هواها که بدین وسیله جنبه روحی نفس بر جنبه مادی آن غلبه می کند. به عبارتی دیگر نفس و روح و فکر انسانی از خواهشات نفسانی در رمضان رهایی می یابد. و بدین سان روح انسان به شدت صیق و صفا می یابد، زیرا که از اشتغال به شهوات و هواها دور می شود. در این حالت است که انسان از هر زمانی آماده ی دریافت بینش و درک حقایق از پیشگاه خدا می گردد. بنابراین قرائت قرآن در ماه گرامی رمضان برترین عبادت در پیشگاه خدای متعال است.
___________________________________
نگرش هایی در قرآن / مؤلف: امام شهید حسن البناء / مترجم: مصطفی اربابی / ناشر: انتشارات تایباد
